Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Dunajec
rzeka, dopływ Wisły Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Dunajec (słow. Dunajec) – rzeka w południowej Polsce, prawy dopływ Wisły (rzeka II rzędu). Powstaje z połączenia wód Czarnego Dunajca i Białego Dunajca w Nowym Targu; za początkowy odcinek uważa się Czarny Dunajec[2] (w najwyższym biegu Wyżni Chochołowski Potok[3]). Długość 247 km (łącznie z Czarnym Dunajcem), z czego 17 km liczy odcinek graniczny między Sromowcami Wyżnymi a Szczawnicą. Powierzchnia dorzecza wynosi 6804 km², z tego w Polsce 4854,1 km², na Słowacji 1949,9 km²[potrzebny przypis] (z czego 1594,1 km² przypada na dorzecze Popradu, a 355,8 km² – na zlewnię samego Dunajca na wspomnianym odcinku granicznym).
Powstaje w Tatrach z połączenia Czarnego i Białego Dunajca (...); łączą się pod N. Targiem; płynie po Nowy Targ z południa ku północy, stąd do Sącza na wschód, dalej kręto na północ do ujścia. Długość biegu jego zajmuje 34 mil – pisał o rzece Wincenty Pol w wydrukowanym w połowie XIX w. dziele pt. „Rzut oka na północne stoki Karpat”, tak charakteryzując dalej Dunajec: Dolina jego dzika, górska z razu, około Sącza széroko rozłożona, kamieńcem zasuta, ztąd do Wojnicza ciągnie się głębokim wyłomem i przerywa grzbiet Beskidu; Od Wojnicza przechodzi w kraj równy, brzegi jednak Dunajca mają i tu jeszcze wysokość do 6 sążni. Wpada do Wisły od prawego brzegu, usypując wielkie zaspy mułu i kamieńca na ujściu, naniesionego z gór. Naprzeciwko Opatowca leży ujście jego i zatyka się często[4].
Nazwa Dunajec jest zdrobnieniem nazwy Dunaj i znana była już w początkach XIII wieku. Słowo dunaj oznaczało wody, rzeki, stawy[5].
Remove ads
Przebieg rzeki
Podsumowanie
Perspektywa
Po połączeniu potoków źródłowych rzeka płynie w kierunku wschodnim szeroką doliną przez Kotlinę Nowotarską. Dnem Nowotarskiego Rowu (...) płynie Dunajec tuż przy stokach Gorców. (...) Na płaskim, lekko pochylonym tarasie z prawej strony rzeki biegnie pienińska szosa. Wiedzie ona z Nowego Targu na Czorsztyn do Krościenka (...). Począwszy od Ostrowska rzeka rozlewa się gdzieniegdzie w leniwe, płytkie nurty, to znowu zwęża koryto tworząc głębokie i urwiste kaniony. Dopiero wody Białki, wpadające z szumem dwiema strugami pomiędzy Dębnem i Frydmanem, zaczynają wydatnie zmieniać łagodny dotąd charakter krajobrazu – pisał w 1976 r. Kazimierz Saysse-Tobiczyk w monografii pt. „Dunajec. Rzeka Tatr i Pienin”[6].
Na 65–73 km swojego biegu Dunajec opływa Pieniny Spiskie. Na 73–75 km dokonuje Przełomu Czorsztyńskiego (obecnie jest to Jezioro Czorsztyńskie spiętrzone zaporą w Niedzicy). Tuż poniżej niego jest drugi sztuczny zbiornik – Sromowce w Sromowcach Wyżnych. Przepływając przez Pieniny Dunajec tworzy malowniczy Pieniński Przełom Dunajca na odcinku między Sromowcami Niżnymi a Szczawnicą, jednocześnie będąc rzeką graniczną między Polską a Słowacją. Różnica wysokości między ujściem Białki a poziomem wody w Krościenku nad Dunajcem wynosi 530 m, średni spadek 3,2m/km[5]. Dalej płynie na północ przez Beskidy Zachodnie (Przełom Tylmanowski między Pasmem Lubania a Pasmem Radziejowej), Kotlinę Sądecką. Po połączeniu z największym dopływem, Popradem, płynie szeroką doliną wielodzielnym korytem. Przełamuje się przez wzniesienia Pogórza Rożnowskiego, gdzie przegradzają go zapory wodne, tworzące: w Rożnowie – Jezioro Rożnowskie i Czchowie – Jezioro Czchowskie. Wpływa do Kotliny Sandomierskiej, płynąc w końcowym odcinku przez Nizinę Nadwiślańską obwałowanym korytem w szerokiej dolinie. Uchodzi do Wisły w okolicach Opatowca i Ujścia Jezuickiego[7].
Dunajec charakteryzuje się bardzo dużymi, gwałtownymi wahaniami poziomu wody (do 11 m w dolnym biegu) i wielkości przepływu. W Nowym Targu – min. przepływ 1,60 m³/s, średni 14,3 m³/s, maks. 604 m³/s; przy ujściu – średni 84,3 m³/s zaś maksymalny 3500 m³/s. Skutkowało to nieraz katastrofalnymi powodziami (1934, 1970). Zbiorniki wodne służą celom retencyjnym, energetycznym i rekreacyjnym.[potrzebny przypis]
Remove ads
Dopływy
- Główne dopływy
- prawe: Białka, Grajcarek, Poprad, Kamienica Nawojowska, Biała;
- lewe: Ochotnica, Kamienica (Gorczańska), Łososina[7].
- Alfabetyczna lista dopływów Dunajca[8]
- Bar[9]
- Barcynka[10]
- Biała[11]
- Białka[12]
- Biały Dunajec[13]
- Biczyczanka[14]
- Bliszcza[15]
- Brzeźnianka[16]
- Brzozowianka[16]
- Brzynka[17]
- Chwastów Potok[18]
- Ciemny Potok[19]
- Czarna Woda[20]
- Czarny Dunajec[21]
- Czarny Potok[22]
- Czerwonka[23]
- Czerwonka[23]
- Czerwonka[23]
- Dąbrówka Polska[24]
- Galasek[25]
- Galiszowianka[25]
- Gąszczacki Potok[26]
- Głęboki Potok[27]
- Głęboki Potok[27]
- Głęboki Potok[27]
- Gminny Potok[28]
- Gostwiczanka[29]
- Górski Potok[30]
- Grajcarek[31]
- Granicznik[32]
- Havka
- Hoborgowy Potok[33]
- Hordyński Potok[33]
- Hrdínsky potok
- Hubny Potok[34]
- Jastrząbka[35]
- Jaworowiec[36]
- Jaworzynka[36]
- Jelnianka[37]
- Jędrzejczyk[38]
- Jordanec
- Kabatki[39]
- Kadecki Potok[40]
- Kamienica (Gorczańska)[41]
- Kamienica (Nawojowska)[41]
- Kláštorský potok
- Klępowski, Potok[42]
- Kluszkowianka[43]
- Knurowski, Potok[44]
- Kokoszków[45]
- Kornalski Potok[46]
- Kozłecki Potok[47]
- Kretówka[48]
- Krośnica[49]
- Lasowa Rzeka[50]
- Lemierzysko[51]
- Leszcz[52]
- Leśnica[52]
- Leśnicki Potok
- Lewa Ręka[53]
- Lęborgowy Potok[53]
- Lichnia[54]
- Lipník
- Lisiowiec[55]
- Lubinka[56]
- Łąkta[57]
- Łopuszanka[58]
- Łososina[59]
- Łubinka[60]
- Macelowy Potok[61]
- Malinowy, Potok[62]
- Migrąd[63]
- Mizerzanka[64]
- Moszczenica[65]
- Niedziczanka[66]
- Niskówka[67]
- Obidzki Potok[68]
- Ochotnica[69]
- Ociemny Potok[70]
- Opusta[71]
- Paleśnianka[72]
- Piekiełko[73]
- Pieniński Potok[74]
- Pierwszy Potok[74]
- Podlipowiec[75]
- Poprad[76]
- Przydonianka[77]
- Przykopa[76]
- Rieka
- Rów Klikowski[43]
- Rudzanka[78]
- Siedlecki, Rów[79]
- Słomka[80]
- Smolnik[81]
- Stara Kisielina[82]
- Stare Dunajczysko[83]
- Starowiński Potok
- Stary Dunajec[84]
- Straszny Potok[85]
- Stróżanka[85]
- Struga[85]
- Szczawa[86]
- Szczecinówka[86]
- Szlembarski, Potok[87]
- Ściekły Potok[88]
- Ścigocki Potok[89]
- Świdnik[90]
- Tymówka[91]
- Ubiadek[91]
- Wieleń[92]
- Wielopolanka[93]
- Więckówka[94]
- Wilkonoszanka[95]
- Wolanka[96]
- Wzorowy, Potok[97]
- Zagórski, Potok[98]
- Zelina Biskupska[99]
- Ziemiankowy Potok[100]
- Złocki Potok[101]
- Żeglarka[102]
Remove ads
Miejscowości leżące nad Dunajcem
- Biskupice Radłowskie
- Bobrowniki Wielkie
- Czchów
- Czorsztyn
- Dębno
- Gaboń
- Gołkowice Dolne
- Gołkowice Górne
- Gródek nad Dunajcem
- Harklowa
- Jazowsko
- Jurków
- Kadcza
- Krościenko nad Dunajcem
- Kurów
- Lusławice
- Łącko
- Łopuszna
- Marcinkowice
- Maszkowice
- Melsztyn
- Nieciecza
- Niedomice
- Niedzica
- Nowy Sącz
- Nowy Targ
- Nowopole
- Ostrowsko
- Otfinów
- Piaski-Drużków
- Podegrodzie
- Rożnów
- Roztoka
- Siedliszowice
- Sromowce Niżne
- Sromowce Wyżne
- Stary Sącz
- Szczawnica
- Tarnów
- Tropie
- Tylmanowa
- Ujście Jezuickie
- Waksmund
- Wesołów
- Wielogłowy
- Wierzchosławice
- Wietrzychowice
- Wojnicz
- Wróblowice
- Zabrzeż
- Zakliczyn
- Żabno
- Zgłobice
Przyroda
W elektropołowach przeprowadzonych w latach 1999 i 2000 poniżej zbiornika w Człuchowie stwierdzono 26 gatunków ryb. Najliczniejsze gatunki to: ukleja, brzana, jelec, kleń i świnka. Pod względem masy znaczący był również udział bolenia i leszcza[103].
Turystyka
Dunajec ma duże znaczenie dla turystyki i rekreacji. Spływ Pienińskim Przełomem jest atrakcją turystyczną. W czerwcu od 1934 r. organizowane są międzynarodowe Spływy Kajakowe im. Tadeusza Pilarskiego, a od 1963 r. słowacki Medzinárodný pieninský slalom Występują dogodne warunki dla uprawiania kajakarstwa górskiego oraz łowienia ryb (z wykluczeniem odcinku rzeki w obrębie Pienińskiego Parku Narodowego)[5]. Ponadto rejony jeziora Rożnowskiego i Czchowskiego stanowią bazę turystyczną i rekreacyjną z ośrodkami wczasowymi i hotelami dla mieszkańców pobliskiego Nowego Sącza oraz Tarnowa i Krakowa[104].
Remove ads
Galeria
Przełom Dunajca w Pieninach
Skała Kotuńka w Szczawnicy
Dunajec w Tropiu
Brzeg Dunajca w Piaskach-Drużków
Dunajec pod Melsztynem
Ujście Białej do Dunajca
Dunajec w Janowicach
Dunajec w Otfinowie
Ujście Dunajca do Wisły
.jpg)
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads