Foka

Foka^[6] (Phoca) – rodzaj dużych, morskich ssaków z podrodziny Phocinae w obrębie rodziny fokowatych (Phocidae).

Ten artykuł dotyczy rodzaju ssaków. Zobacz też: inne znaczenia słowa foka.

Foka

Phoca
Linnaeus, 1758[1]
Foka pospolita (P. vitulina)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Parworząd	płetwonogie
Rodzina	fokowate
Podrodzina	Phocinae
Plemię	Phocini
Rodzaj	foka
Typ nomenklatoryczny
Phoca vitulina Linnaeus, 1758
Synonimy
Ambysus[a] Rafinesque, 1815[2] Arctias[a] Rafinesque, 1815[2] Calocephalus F. Cuvier, 1826[3] Halicyon J.E. Gray, 1864[4] Haliphilus J.E. Gray, 1866[5]
Gatunki
4 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w północnym Oceanie Atlantyckim i Spokojnym, w przybrzeżnych wodach Ameryki Północnej, północnej Europy i wschodniej Azji^[7][8][9].

Morfologia

Długość ciała samic 120–170 cm, samców 140–190 cm; masa ciała samic 65–120 kg, samców 85–140 kg; nowo narodzone foki mierzą 75–100 cm i ważą 7–12 kg^[8][10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w pierwszej części dziesiątego wydania Systema Naturae, publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce zwierząt, roślin i minerałów^[1]. Linneusz wymienił cztery gatunki – Phoca ursina Linnaeus, 1758, Phoca leonina Linnaeus, 1758, Phoca rosmarus Linnaeus, 1758 i Phoca vitulina Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Phoca vitulina Linnaeus, 1758 (foka pospolita).

Etymologia

• Phoca: gr. φωκη phōkē ‘foka’^[11].
• Ambysus: etymologia niejasna, Rafinesque nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej^[12].
• Arctias: gr. αρκτος arktos ‘niedźwiedź’; przyrostek -ιας -ias ‘specjalna cecha’^[13].
• Calocephalus: gr. καλος kalos ‘piękny’; -κεφαλος -kephalos ‘-głowy’, od κεφαλη kephalē ‘głowa’^[14]. Gatunek typowy: Cuvier wymienił kilka gatunków – Calocephalus discolor F. Cuvier, 1826 (species inquirenda), Calocephalus lagurus F. Cuvier, 1826 (= Phoca groenlandica Erxleben, 1777), Calocephalus vitulinus F. Cuvier, 1826 (= Phoca vitulina Linnaeus, 1758), Calocephalus leporinus F. Cuvier, 1826 (= Phoca barbata Erxleben, 1777), Calocephalus groenlandicus F. Cuvier, 1826 (= Phoca groenlandica Erxleben, 1777), Calocephalus hispidus F. Cuvier, 1826 (= Phoca hispida von Schreber, 1775) i Calocephalus barbatus F. Cuvier, 1826 (= Phoca barbata Erxleben, 1777) – z których gatunkiem typowym jest Phoca vitulina Linnaeus, 1758.
• Halicyon: gr. ἁλι- hali- ‘morski’, od ἁλς hals, ἁλος halos ‘morze’; κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’^[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Halicyon richardii^[b] J.E. Gray, 1864.
• Haliphilus: gr. ἁλι- hali- ‘morski’, od ἁλς hals, ἁλος halos ‘morze’; φιλος philos ‘miłośnik’, od φιλεω phileō ‘kochać’^[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Halichoerus antarcticus T.R. Peale, 1848 (= Phoca vitulina Linnaeus, 1758).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[16][10][7]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[6]	Podgatunki[8][7][10]	Rozmieszczenie geograficzne[8][7][10]	Podstawowe wymiary[8][10][c]	Status IUCN[17]
	Phoca vitulina	Linnaeus, 1758	foka pospolita	3 podgatunki	północny Ocean Atlantycki w północno-wschodniej Kanadzie, wschodnich Stanach Zjednoczonych, zachodniej i wschodniej Grenlandii, Islandii, na Svalbardzie i w Morzu Barentsa na południe do północno-zachodniej Francji (Bretania), północnego Oceanu Spokojnego od Aleutów wzdłuż zachodniej Kanady i zachodnich Stanów Zjednoczonych do Kalifornii Dolnej w północnym Meksyku na wschodzie i wzdłuż Kamczatki i Wysp Kurylskich do Hokkaido w północnej Japonii na zachodzie	DC: 120–190 cm MC: 80–140 kg	LC
	Phoca largha	Pallas, 1811	foka plamista	gatunek monotypowy	północny Ocean Spokojny od Morza Żółtego i Zatoki Pohaj w północnej Chińskiej Republice Ludowej na północ przez Morze Japońskie, Morze Ochockie, Morze Beringa i Morze Czukockie do zachodniego Morza Beauforta i Alaski	DC: 151–176 cm MC: 65–115 kg	LC

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunki wymarłe:

• Phoca moori Newton, 1890^[18] (Europa)
• Phoca procaspica Gadzhiev, 1961^[19] (Azja)

Uwagi

1. Nomen nudum.
2. Podgatunek P. vitulina.
3. DC – długość ciała; MC – masa ciała