Fylodoce

Fylodoce (Phyllodoce Salisb.) – rodzaj roślin z rodziny wrzosowatych. Obejmuje 7^[4][5]–8^[6][7] gatunków. Są to rośliny strefy arktycznej i subarktycznej oraz gór w strefie umiarkowanej. Najszerzej rozprzestrzenione jest fylodoce błękitne rosnące na północy Ameryki Północnej, Azji i Europy^[8]. W tej ostatniej jest jedynym przedstawicielem rodzaju – występuje w Arktyce sięgając na południe do południowej Norwegii oraz wyspowo w górach Szkocji i w Pirenejach^[9]. Pozostałe gatunki rosną głównie w Ameryce Północnej^[6], w jej północnej i zachodniej części, gdzie w Kordylierach sięgają na południu po Kalifornię i Arizonę^[5]. Na Alasce i Dalekim Wschodzie rośnie fylodoce aleuckie. W Azji jako endemit wyspy Honsiu rośnie także fylodoce alpejskie^[8], a w Chinach w prowincji Jilin – Phyllodoce deflexa^[4]. W naturze rośliny te rosną w tundrze, na murawach alpejskich i subalpejskich^[10].

Fylodoce

Fylodoce bażynowate
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wrzosowate
Rodzaj	fylodoce
Nazwa systematyczna
Phyllodoce R. A. Salisbury Parad. Lond. ad t. 36. 1 Jun 1806[3]
Typ nomenklatoryczny
P. taxifolia R. A. Salisbury[3]

Nazwa rodzajowa utworzona została od określenia jednej z nereid (nimf) z greckiej mitologii, przy czym powód tego jest niejasny^[7].

Morfologia

Fylodoce gruczołowate

Pokrój

Krzewinki zimozielone, poduszkowe, o pędach pokładających się i silnie rozgałęzionych^[8], niskie^[4]. Młode pędy ogruczolone, starsze stają się nagie lub omszone. Z powodu wypukłych blizn liściowych po opadłych liściach starsze pędy są szorstkie^[7].

Liście

Skrętoległe^[7][8], rzadziej także nakrzyżległe^[4], w górnej części pędu skośnie wzniesione, niżej silniej od niego odchylone^[8], ogonkowe^[7]. Blaszka równowąska, skórzasta, na brzegu drobno piłkowana i podwinięta^[8][4][7], na górnej powierzchni bruzdowana^[8].

Kwiaty

Zebrane po 2–30 (rzadko pojedyncze) w baldach lub baldachogrono na szczycie pędu^[7]. Kwiaty obupłciowe, promieniste^[7]. Działek kielicha jest 5, są one zrośnięte u nasady^[7], drobne i trwałe^[8][4]. Korona ma kształt urnowaty, dzwonkowaty lub walcowaty, z płatkami zrośniętymi do ponad połowy swej długości^[7]. Są one u różnych gatunków jasnożółte, żółtozielone, purpurowobłękitne, różowe lub purpurowe^[8]. Pręcików jest zwykle 10, rzadziej 8, u różnych gatunków są schowane lub wystają z korony. Pylniki bez ościstych wyrostków, otwierają się podłużnymi, bocznymi pęknięciami^[7]. Zalążnia górna, 5-komorowa^[8], z szyjką słupka wystającą lub schowaną w koronie, zwieńczoną główkowatym znamieniem^[7].

Owoce

Jajowate lub kuliste^[7], niewielkie torebki^[8] 5-komorowe^[4]. Zawierają liczne, drobne^[8], jajowate i błyszczące nasiona^[4].

Systematyka

Mieszaniec międzyrodzajowy ×Phylliopsis 'Sugar Plum'

Rodzaj z plemienia Phyllodoceae (jest dla niego typem nomenklatorycznym) z podrodziny Ericoideae z rodziny wrzosowatych Ericaceae^[11]. W obrębie plemienia rodzaj Phyllodoce jest siostrzany względem rodzaju Kalmiopsis, a wraz z nim dla grupy obejmującej rodzaje Epigaea i Rhodothamnus. W obrębie rodzaju Phyllodoce breweri, a następnie Phyllodoce empetriformis są kolejnymi gatunkami bazalnymi dla pozostałych^[10].

Wykaz gatunków^[5][8]

• Phyllodoce aleutica (Spreng.) A.Heller – fylodoce aleuckie
• Phyllodoce ×alpina Koidz. – fylodoce alpejskie
• Phyllodoce breweri (A.Gray) A.Heller – fylodoce Brewera
• Phyllodoce caerulea (L.) Bab. – fylodoce błękitne
• Phyllodoce deflexa Ching ex H.P.Yang
• Phyllodoce empetriformis (Sm.) D.Don – fylodoce bażynowate
• Phyllodoce glanduliflora (Hook.) Coville – fylodoce gruczołowate
• Phyllodoce ×intermedia (Hook.) Rydb. – fylodoce pośrednie
• Phyllodoce nipponica Makino – fylodoce japońskie

W obrębie rodzaju występują mieszańce międzygatunkowe. W szkółkach roślin ozdobnych uzyskano także mieszańce międzyrodzajowe – ×Phyllothamnus (mieszaniec fylodoce bażynowatego i Rhodothammnus chamaecistus) oraz ×Phylliopsis (różne gatunki fylodyce z Kalmiopsis leachiana)^[8].

Zastosowanie i uprawa

Niemal wszystkie gatunki bywają uprawiane jako ozdobne (w Polsce rzadko^[8]), stosowane podobnie do wrzosów i wrzośców, sadzone w ogrodach skalnych i wrzosowiskach. Wymagają gleb kwaśnych, organicznych (torfowych lub z dużym dodatkiem torfu). Wymagają stanowisk zacisznych i chłodnych, zimą w przypadku braku pokrywy śnieżnej należy je osłaniać gałęziami roślin iglastych^[8].

Rośliny rozmnaża się przez podział i sadzonki pędowe^[8].