Geografia społeczno-ekonomiczna

Geografia społeczno-ekonomiczna (także: antropogeografia, geografia człowieka) – nauka geograficzna badająca różne aspekty działalności człowieka, w tym także konsekwencje społeczne i gospodarcze dla tej aktywności w przestrzeni geograficznej. Jeden z czterech głównych działów geografii (obok geografii fizycznej, geografii regionalnej, geografii technicznej(inne języki)^[1][2] i geografii stosowanej^[3][4]).

Historia i nazewnictwo

Geografia człowieka nawiązuje do dawnej antropogeografii (i często jest z nią utożsamiana). Od końca XVIII w. w badaniach geograficznych coraz większą uwagę przywiązywano do człowieka i jego miejsca w przestrzeni geograficznej. W historii polskiej myśli geograficznej geografia społeczno-ekonomiczna ewoluowała od geografii handlowej w połowie XIX w., poprzez antropogeografię w I połowie XX w., do geografii ekonomicznej i geografii społeczno-ekonomicznej w II połowie ubiegłego stulecia^[5]. Współcześnie po znacznym rozszerzeniu pola badawczego geografii społeczno-ekonomicznej (daleko poza kwestie wyłącznie gospodarcze i społeczne) bardziej poprawnym terminem wydaje się geografia człowieka.

Podział

• Geografia społeczna (socjogeografia^[6][7][3])
  • Geografia jakości życia^{[8][9][10][11]} (ew. część geografii rozwoju^[12][13])
    • Geografia dobrobytu^[14]
    • Geografia dobrostanu^[15][16][17] (ew. geografia szczęścia^[18][19]) (ew. część geografii zdrowia^[20][21])
  • Geografia edukacji(inne języki)^[22][23][24] (w Polsce często jako studia z zakresu edukacji geograficznej)
  • Geografia moralna^[25]

• Geografia ludności
  • Demogeografia
    • Geodemografia(inne języki)^[26][27]
    • Demografia (ew. poza geografią)
  • Geografia migracji^[28]
  • Etnogeografia (geografia etniczna)(inne języki)^[29]
  • Geografia rynku pracy i zatrudnienia
  • Geografia warunków i stylu życia
• Geografia kultury
  • Geografia sztuki^[30][31]
    • Geografia artystyczna^[32][30]
    • Geografia muzyki^[30]
    • Geografia literatury^[30]
    • Geografia teatru^[30]
    • Geografia życia artystycznego^[30]
  • Geografia cywilizacji^[29] (ew. kultur)
  • Geografia religii
  • Geografia językowa/języka (geolingwistyka)^[33]
  • Geografia (studia) krajobrazu kulturowego^{[34][35][36][37][38]} (ew. samodzielna część geografii człowieka)
    • Geografia krajobrazu miejskiego^[39][40]
  • Kulturowa geografia ekonomiczna
• Geografia zdrowia(inne języki)
  • Geografia medyczna(inne języki)^[29]
  • Geografie chorób i złego stanu zdrowia(inne języki)
  • Geografia świadczenia opieki zdrowotnej(inne języki)
• Geografia rozwoju(inne języki)^{[41][42][43][44][45]} (bada m.in. poziom i jakość życia, globalne siły gospodarcze prowadzące do rozwoju i niedorozwoju, wzorce przestrzenne w rozwoju)
  • Geografia Internetu (Cybergeografia lub Geografia Cyberprzestrzeni)^[46]
• Geografia gospodarcza^[3] (geografia ekonomiczna^[3])
  • Geografia przedsiębiorstw^[29][47]
  • Geografia rolnictwa
    • Geografia regionalna rolnictwa^[48]
    • Geografia branżowa rolnictwa^[48]
    • Geografia rozłogu i użytkowania gruntów^[48]
    • Geografia obszarów wiejskich^[48]
    • Geografia gospodarki żywnościowej^[48]
    • Geografia rolnictwa ekologicznego^[48]
  • Geografia przemysłu
    • Geografia regionalna przemysłu^[49]
    • Geografia branż/gałęzi przemysłu^[49] (przemysł lekki: włókienniczy, skórzany, odzieżowy/tekstylny, spożywczy, szklany, ceramiczny; przemysł ciężki: elektromaszynowy, energetyczny, hutnictwo i metaluria, chemiczny, budowlany, drzewny i papierniczy, mineralny, zbrojeniowy; przmysł wydobywczy: górnictwo)
    • Geografia okręgów przemysłowych^[50][51][52]
    • Geografia przedsiębiorstw^[53]
    • Geografia zasóbów naturalnych^[54] (ew. samodzielna część geografii ekonomicznej)
  • Geografia usług
    • Geografia handlu^[53]
      • Geografia handlu międzynarodowego (ew. samodzielna część geografii ekonomicznej)
    • Geografia branżowa usług (w tym rzemiosło)
    • Geografia turyzmu
    • Geografia informacji
  • Geografia komunikacji^[55]
    • Geografia transportu^[55]
      • Geografia ruchu
      • Planowanie transportu
    • Geografia łączności^[56][55]
    • Geografia infrastruktury
• Geografia osadnictwa
  • Ekistyka
  • Geografia miast (geourbanistyka^[57])
    • Geografia społeczna miast^[14][58] (ew. część geografii społecznej)
    • Urbomorfologia^[59][60]
    • Urbanistyka (ew. część gospodarki przestrzennej)
    • Geografia urbanistyczna^[61]
    • Gospodarka przestrzenna (ew. część geografii stosowanej)
  • Geografia wsi^[62][63][64]
    • Ruralistyka (ew. część gospodarki przestrzennej)
    • Geografia osiedla^[64]
    • Geografia obszarów wiejskich^[64]
  • Geografia kontinuum miejsko-wiejskiego^{[65][64][66][67][68]}
    • Geografia strefy podmiejskiej^[69][70] (procesy ruralizacji miasteczek i urbanizacji wsi^[71])
    • Geografia miast zdegradowanych (miast dawnych; miast pozbawionych praw miejskich) i restytuowanych (miast z przywróconymi prawami miejskimi)^[72][73][74] [w tym miast włączonych do innych miast jako dzielnica lub część miasta]
  • Geografia systemów osadniczych
• Geografia polityczna
  • Geografia wyborcza
  • Geografia władzy^[75]
  • Geografia bezpieczeństwa^[76][77]
  • Geografia pokoju^[78][79][80]
  • Geografia wojenna
  • Geografia granic politycznych i pograniczy^[81][82]
  • Geografia konfliktów^[83][84][85]
  • Geografia strategiczna(inne języki)^[86][87][88]
  • Geopolityka
    • Geostrategia
• Geografia historyczna^[89]
• Geografia humanistyczna^{[89][90][91][92][93]}
  • Geografia percepcji^[89][94][95]
  • Geografia behawioralna (ew. część geografii społecznej)
  • Geografia poznawcza(inne języki)
    • Psychogeografia(inne języki)^[96]
  • Geografia emocjonalna(inne języki)^{[97][98][99][100][101]}
  • Geografia czasu(inne języki)^{[102][103][104][105]} (ew. część geografii społecznej)
  • Geozofia^[29]
  • Geografia krytyczna^[106]
  • Geografia fenomenologiczna^[29]
  • Geografia egzystencjalna^[29]
  • Geografia radykalna^[29][89]
  • Geografia feministyczna^[29]
  • Geografia (neo)marksistowska^[29]
  • Geografia humanistyczna miasta^[107] (ew. część geografii miast)

Wiele badań integrujących wiedzę z geografii fizycznej, geografii człowieka i geografii regionalnej podejmuje się w ramach geografii stosowanej. Geografia stosowana podejmuje badania, na które istnieje konkretne zapotrzebowanie ze strony społeczeństwa czy gospodarki (np. geografia wojskowa^[108][109], turystyka, gospodarka przestrzenna czy sozologia^[110]),

Problematyka (wybrane zagadnienia)

• Rozwój pojęć podstawowych geografii: region^[111], miejsce^[111], okolica^[112], terytorium^[111], przestrzeń^[113], środowisko^[113], krajobraz^[113].
• Relacje człowiek-środowisko (naturalne/przyrodnicze, kulturowe/antropogeniczne, mieszane)^[114][29]
• Wyczerpywalność zasobów naturalnych^[115].
• Eksplozja demograficzna i jej konsekwencje^[116].
• Zróżnicowanie społeczno-kulturowe w ujęciu przestrzennym^[117]
• Produkcja żywności na świecie; problem nadwyżek i niedobór żywności^[118].
• Konsekwencje urbanizacji^[119] i uprzemysłowienia^[120].
• Degradacja środowiska człowieka^[121] (antropopresja).
• Percepcja przestrzeni^[122] – wartości niematerialne^[123] i ekonomiczne^[124]