Józef Szafranek

Józef Szafranek, właśc. Joseph Schaffranek^[1]^[2] (ur. 18 lutego 1807 w Gościęcinie, zm. 7 maja 1874 w Bytomiu) – śląski ksiądz katolicki, działacz społeczny, polityczny, tłumacz, autor i wydawca. W latach 1840–1874 proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu.

Szybkie fakty Kraj działania, Data i miejsce urodzenia ...

Urodził się w Gościęcinie jako syn miejscowego młynarza. Po zakończeniu studiów we Wrocławiu przyjął tam 9 marca 1831 roku święcenia kapłańskie. W latach 1831–1832 był wikarym w Grzędzinie. W latach 1832–1839 był wikarym w Raciborzu. W 1839 r. założył pierwsze w Europie koło czytelnicze w Bytomiu. Od 1840 roku do śmierci był proboszczem bytomskiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu. Działał w ruchu trzeźwości ks. Jana Alojzego Ficka z Piekar Śląskich. W tym czasie wygłosił kazanie dla Polaków z Berlina, w którym wzywał do trzeźwości i zachowania języka polskiego^[3].

Deputowany do Pruskiego Zgromadzenia Konstytucyjnego w 1848 r. i Pruskiego Zgromadzenia Narodowego^[4], w 1848 r. w okręgu bytomsko-tarnogórskim, a w 1849 r. w okręgach żorskim i gliwickim. Pierwotnie zasiadał w ławach lewicy (niemieckich demokratów), a w kolejnej kadencji przeniósł się do Koła Polskiego, po wstąpieniu do niego Marcina Gorzołki. „W konstytuancie pruskiej ks. Szafranek oświadczył w dniu 24 sierpnia 1848 r., iż Górnoślązacy nie interesują się dążnościami politycznymi Polaków w Poznańskiem i chodzi im jedynie o sprawy językowe”^[5]. Uczestnicy wieców, w których przemawiał wznosili okrzyki: „Niech żyje narodowość śląska”^[6]. Niekiedy przypisuje mu się udział w założeniu Ligi Polskiej, chociaż nie potwierdzono nawet jego przynależności do Ligi^[7].

Podczas Wiosny Ludów w dniu 21 lipca 1848 r. w niemieckim Zgromadzeniu Narodowym, ks. Szafranek przedstawił wniosek, w którym proponował w ośmiu punktach zmiany dla „po polsku mówiących Ślązaków”^[8]. Dotyczyły one m.in. wydawania praw, rozkazów, dekretów, rozporządzeń, nakazów i obwieszczeń również w języku polskim oraz wprowadzenia języka polskiego jako dodatkowego języka wykładowego w udzielaniu nauki religii i nauki elementarnej w powiatach, wsiach i koloniach zamieszkanych przeważnie przez ludność polskojęzyczną. Z uwagi na charakter swojej działalności, miał być przez niektórych nazywany Śląskim Rejtanem^[9].

W 1851 r. musiał zrzec się mandatu, gdyż jego wypełnianie kolidowało z pracą duszpasterską, wcześniej krytykowany przez zwierzchników za swoją lewicową postawę (gdy biskup zakazał mu zasiadania w ławach poselskich lewicy – stał przez całe posiedzenia), a tym samym zakończyć karierą polityczną.

W czasie epidemii cholery i tyfusu opiekował się chorymi, ubogimi i sierotami.

W 1855 roku napisał list do bytomskiego magistratu, motywujący potrzebę utrakwistycznego (dwujęzycznego) szkolnictwa. Jednak w r. 1856 wbrew jego intencjom podzielono klasy dwujęzyczne na polskie i niemieckie^[8]. Założył pierwszą żeńską szkołę zawodową w 1853 r. oraz przyczynił się do założenia katolickiego gimnazjum w Bytomiu w 1867 r., a także w r. 1869 szkoły średniej dla dziewcząt i ochronki. Sprowadził do Bytomia Siostry szkolne de Notre Dame^[10].

Współzałożyciel kasyna katolickiego; twórca Stowarzyszenia Rodzin Chrześcijańskich. Zakładał „szkoły niedzielne”, wprowadził msze św. szkolne, nabożeństwa i kazania dla dzieci; wprowadził zwyczaj częstego przystępowania do Komunii św.; organizował pielgrzymki do Piekar i na Górę Świętej Anny.

Wskutek obrażeń po wypadku zmarł w dniu 7 maja 1874 roku w Bytomiu^[11]. Na jego pogrzebie mowę wygłosił ks. Antoni Stabik.

Księdza Józefa Szafranka pochowano na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu^[11].

Szafranek określał się jako pruski patriota, a jego działania na rzecz o dwujęzyczności wypływały głównie z duszpasterskiej troski o wiernych^[10].

Życiorys

Działalność wydawnicza

Przypisy

Wikiwand - on