Język adûnaicki

Język adûnaicki (adûnaic, język zachodu), także númenorejski – język opracowany przez J.R.R. Tolkiena na potrzeby stworzonej przez niego mitologii Śródziemia.

Adûnaic

Obszar	mitologia Śródziemia
Pismo/alfabet	tengwar, alfabet łaciński
Klasyfikacja genetyczna
Języki sztuczne Języki artystyczne Język adûnaicki
Kody języka
ISO 639-3	brak
IETF	brak
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Adûnaicki był językiem mieszkańców Númenoru i pochodził od języka, którymi posługiwały się rody Hadora i Bëora w Pierwszej Erze. Choć większość ludzi z rodu Bëora zginęła w Dagor Bragollach, bëoriański akcent przetrwał w niektórych częściach Númenoru.

Westron, używany podczas Trzeciej Ery jako wspólna mowa, w dużym stopniu wywodził się od adûnaickiego. Czarni Númenorejczycy z Umbaru i innych númenorejskich kolonii mówili pokrewnym językiem zwanym czarnym adûnaickim, bardziej zbliżonym do dawnego języka ze względu na mniejszą liczbę elfich wpływów.

Przykłady nazw w języku adûnaickim

• adûn. Akallabêth (dosł. upadły kraj; upadek kraju) – nazwa relacji mówiącej o zagładzie Númenoru. W quenyi nazwa tej samej relacji brzmi Atalantë. Nazwa elficka kojarzy się z nazwą zatopionej wyspy Atlantydy.
• adûn. Adûnakhôr (dosł. władca zachodu) – imię dziewiętnastego lub dwudziestego z kolei władcy wyspy, a pierwszego z tych, którzy porzucili tradycję używania imion quenejskich. Jego imię quenejskie, zapisane w Kronice Królów, brzmiało Herunúmen (por. qya. heru pan, władca, qya. númen zachód).
• adûn. Anadûn (dosł. kraj zachodu) – nazwa quenejska brzmiała Númenórë, wcześniej Númendórë (por. qya. númen zachód, qya. n(d)órë kraj, lud = sind. dor kraj).
• adûn. Rothinzil (dosł. kwiat piany / foam flower) – nazwa statku Eärendila, przodka Dúnedainów. Statek ten w quenyi nosił nazwę Vingilótë (dosł. kwiat piany morskiej).
• adûn. Zimraphel (dosł. klejnot-gwiazda) – ostatnia królowa Númenoru, nosząca quenejskie miano Míriel (zob. qya. mirë klejnot, qya. el gwiazda).

Porównanie wybranych wyrazów adunaickich i elfickich

Zestawienie słownictwa adûnaickiego z językami elfickimi (quenya, sindarin) pokazuje, że Númenorejczycy posługiwali się językiem, który był blisko spokrewniony z mową elfów:

znaczenie wyrazów	adûnaicki	quenya	sindarin	forma poświadczenia w języku adûnaickim
zachód, zachodni	adûn	andúnë	annun	adûn. Adûnakhôr (dosł. władca zachodu), adûn. Anadûn (dosł. kraj zachodu).
upadek, upadły	akalla	atal		adûn. Akallabêth (dosł. upadły kraj; upadek kraju)
kraj	an	antë	an, and	adûn. Anadûn (dosł. kraj zachodu)
szlachetny, wysoki; król	ar-	tar-	ar-	adûn. Ar-Adûnakhôr = qya. Tar-Herunúmen, adûn. Ar-Pharazôn = qya. Tar-Calion, adûn. Ar-Zimraphel = qya. Tar-Miriel,
kraj, lud	bêth	waith	gwaith	adûn. Akallabêth (dosł. upadły kraj; upadek kraju)
opowieść, relacja	bêth	quetta	beth	adûn. Akallabêth w sensie relacja o upadku
kamień	gona	ondo	gond	adûn. Argonath (dosł. kamienie królów / stones of the kings)
piana (morska)	inzil	vingil		adûn. Rothinzil (dosł. kwiat piany)
pan, władca	khôr	heru	hir	adûn. Adûnakhôr (dosł. władca zachodu)
kraj	nor	n(d)órë	dor	adûn. Arnor (dosł. królewski kraj), nazwa północnego królestwa założonego przez Númenorejczyków w Śródziemiu
gwiazda	phel	el	gil	adûn. Zimraphel (dosł. klejnot-gwiazda)
kwiat	roth	lótë	loth	adûn. Rothinzil (dosł. kwiat piany)
klejnot	zimra	mirë	(g)mir	adûn. Zimraphel (dosł. klejnot-gwiazda)

Bibliografia

• Ruth S. Noel, The Languages of Tolkien's Middle-Earth, Boston 1980: Houghton Mifflin Company.
• Krzysztof Tomasz Witczak, Ze studiów nad językami sztucznymi J.R.R. Tolkiena: Język adûnaicki albo númenorejski, [w:] Joanna Kujawińska-Courtney (red.), Problematyka brytyjska. Studia interdyscyplinarne, Łódź 1997, s. 113-122.