Język pisany

Język pisany – reprezentacja języka naturalnego lub języka sztucznego wyrażona za pomocą pisma. Język pisany jest wtórną reprezentacją języka naturalnego, którego pierwotną postacią jest język mówiony^[1].

Język pisany, w przeciwieństwie do języka mówionego, ma charakter trwały; umożliwia komunikację w czasie i przestrzeni. Pod względem struktury jest bardziej uporządkowany i logiczny; cechuje się dbałością stylistyczną i urozmaiceniem składniowym (występują w nim rozbudowane zdania złożone, konstrukcje bierne, imiesłowy itp.). W tekstach pisanych unika się powtórzeń; jednocześnie dąży się do zachowania ładu kompozycyjnego i spójności tekstu^[2]. Język pisany charakteryzuje się bogatszym zasobem słownictwa, choć mniejszy jest w nim udział słownictwa ekspresywnego, wyrazów profesjonalnych i regionalizmów^[3].

Język pisany nie zawiera mimiki i gestykulacji, kodu niewerbalnego^[2]. Jako że wypowiedzi pisane są pozbawione kontekstu sytuacyjnego, tworzenie ich wymaga większej dbałości o treść przekazu. Język pisany cechuje się zwięzłością i precyzyjnym doborem środków językowych^[3]. Nie zawiera omyłek słownych charakterystycznych dla mowy; jest bowiem produktem dłuższej refleksji^[4].

Językiem pisanym w silnym stopniu rządzą przepisy normatywne i zwyczaje pisarskie (obowiązujące normy ortografii i interpunkcji, użycie szablonowych zwrotów grzecznościowych, dbałość o przejścia między akapitami)^[5]. Język pisany wyróżnia się swoją zachowawczością; jest bardziej konserwatywny od języka mówionego^[1][6].

W kontekście internetowym mówi się o tzw. cyberjęzyku. Stosunek języka internetu do lepiej poznanych form języka (języka ustnego i tradycyjnego języka pisanego) stanowi przedmiot dyskusji^[7].

Język pisany zawsze występuje jako element towarzyszący pewnemu językowi mówionemu^[8]. Wiele języków wymarłych znanych jest wyłącznie dzięki zabytkom pisanym. Zdarza się, że język pisany istnieje samodzielnie, gdy znajduje zastosowanie w pewnych sferach życia, ale nie jest znany jako język ojczysty (np. łacina, klasyczny język chiński)^[9]. Dobrze wypracowana i skonwencjonalizowana odmiana języka pisanego, podlegająca normom językowym i ortograficznym, zwana jest grafolektem^[10][11].

Zobacz też

Zobacz hasło język pisany w Wikisłowniku

• język literacki