Jańcio Wodnik

Jańcio Wodnik – polski psychologiczny film poetycki z 1993 w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego, nakręcony na podstawie własnego scenariusza. Film jest poświęcony tytułowemu mieszkańcowi wsi (Franciszek Pieczka), który wskutek klątwy rzuconej na wioskę przez wędrownego dziada zostaje obdarzony zdolnością leczenia ludzi.

Jańcio Wodnik

Gatunek	film psychologiczny film poetycki
Rok produkcji	1993
Data premiery	17 lutego 1994
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	100 min
Reżyseria	Jan Jakub Kolski
Scenariusz	Jan Jakub Kolski
Główne role	Franciszek Pieczka Grażyna Błęcka-Kolska Bogusław Linda
Muzyka	Zygmunt Konieczny
Zdjęcia	Piotr Lenar
Scenografia	Tadeusz Kosarewicz
Montaż	Ewa Pakulska
Produkcja	Andrzej Stachecki
Nagrody
Nagroda Findling / Findlingspreis IVFK, Cottbus

Jańcio Wodnik okazał się sukcesem artystycznym i komercyjnym, zdobywając między innymi Nagrodę Specjalną Jury dla Kolskiego i nagrodę za rolę męską dla Pieczki na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Do nazwy filmu nawiązuje Ogólnopolski Festiwal Sztuki Filmowej „Prowincjonalia”, przyznający nagrodę „Jańcio Wodnik”.

Fabuła

Na polnej drodze wędrowny dziad znajduje kobyłkę, która, obita i schorowana, kończy swój żywot. Dziad grzebie zwierzę i rzuca klątwę na pobliską wieś, gdzie mieszka Jańcio – nosiwoda, filozof, człowiek kochający życie i swoją młodą żonę Weronkę^[1].

Bohater zostanie przez Boga wystawiony na próbę – dostrzega w sobie moc czynienia cudów. Zostawia swoją ciężarną żonę i rusza w świat, obiecując wrócić przed rozwiązaniem. Wędruje po wsiach uzdrawiając ludzi. Spotka Stygmę, wędrownego kuglarza udającego stygmatyka^[1].

Żona Jańcia rodzi im syna, który ma ogon. Żona licząc na uzdrowicielską moc Jańcia, udaje się do niego z chłopcem. Bohater nie potrafi jednak uzdrowić własnego syna – dar od Boga zostaje mu odebrany. Jańcio budzi się opuszczony przez ludzi, pilnowany przez wierną Weronkę^[1].

Obsada

Franciszek Pieczka

Źródło: Filmpolski.pl^[1]

• Franciszek Pieczka – Jańcio Wodnik
• Grażyna Błęcka-Kolska – Weronka, żona Jańcia
• Bogusław Linda – sztukmistrz Stygma
• Katarzyna Aleksandrowicz(inne języki) – Oczyszczona
• Olgierd Łukaszewicz – Dziad
• Przemysław Kędzia – syn Jańcia Wodnika
• Lech Gwit – Socha

Produkcja

Mimo klęsk artystycznych swoich dotychczasowych filmów reżyser Jan Jakub Kolski starał się zachować własny styl na pograniczu baśni i kina osobnego^[2]. W głównych rolach Kolski obsadził Franciszka Pieczkę oraz swoją ówczesną żonę Grażynę Błęcką-Kolską. Muzykę do filmu skomponował Zygmunt Konieczny, zdjęcia zrealizował Piotr Lenar, a scenografię opracował Tadeusz Kosarewicz. Film zmontowała Ewa Pakulska^[1].

Odbiór

W porównaniu ze swymi pierwszymi filmami, które nie cieszyły się zainteresowaniem ani krytyków, ani widowni, Kolski osiągnął wielki sukces za sprawą Jańcia Wodnika. W kinach film obejrzało niemal 50 tysięcy widzów^[2].

Tadeusz Lubelski w recenzji dla „Kina” pisał o „objawieniu ostatniego festiwalu w Gdyni”^[2]. Jan Strzałka z „Tygodnika Powszechnego” rozpisywał się o „pięknie” filmu, ceniąc w nim „specyficzną mieszankę liryzmu i lekkiego, naznaczonego komizmem dystansu”^[2]. Tadeusz Sobolewski w tekście dla „Gazety Wyborczej” twierdził, że Kolski jest „jednym z najbardziej obiecujących, oryginalnych reżyserów młodego pokolenia”^[2]. Film odrzucili natomiast krytycy zagraniczni. Yann Tobin z „Positif” kwitował treść Jańcia Wodnika jako „małą absurdalną bajkę […] o niejasnych intencjach”^[2].

Katarzyna Wajda w interpretacji filmu twierdziła, że: „utrzymana w tonie ludowej ballady historia uzdrowiciela, który okazał się fałszywym prorokiem to arcydzieło »kina kolskiego«”^[3]. Wajda kontynuowała pisząc, że „historia uzdrowiciela jest przestrogą przed złym wykorzystywaniem daru i przypisywaniem sobie atrybutów boskich; stanowi też najpełniejszy wykład popielawskiej filozofii, podkreślając tzw. zasadę powrotności, według której »przez jeden zły uczynek jednego człowieka przybywa zła w całym świecie. I to zło potem wraca odpryskiem i uderza w kogo chce«”^[3].

Nagrody

Rok	Festiwal/instytucja	Nominacja	Nominowani	Wynik[1]
1993	Festiwal Polskich Filmów Fabularnych	Nagroda Specjalna Jury	Jan Jakub Kolski	Wygrana
		Nagroda za rolę męską	Franciszek Pieczka	Wygrana
		Nagroda Dziennikarzy	Jan Jakub Kolski	Wygrana
1994	Lubuskie Lato Filmowe	Srebrne Grono		Wygrana
		Nagroda Organizatorów im. Juliusza Burskiego		Wygrana
	Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Złoty Rycerz” w Moskwie	Grand Prix		Wygrana
		Nagroda za główną rolę męską	Franciszek Pieczka	Wygrana
	Festiwal Młodego Kina Wschodnioeuropejskiego w Cottbus	Nagroda Główna	Jan Jakub Kolski	Wygrana
		Nagroda honorowa „Znalezisko”		Wygrana
	Festiwal „Forum” w Bratysławie	Nagroda słowackich krytyków filmowych		Wygrana
	Międzynarodowy Festiwal Filmowy Krajów Nadbałtyckich w Swietłogorsku	Nagroda za rolę męską	Franciszek Pieczka	Wygrana
2013	Festiwal Filmowy „Przeźrocza” w Bydgoszczy	Nagroda Filmowa Marszałka Województwa Kujawsko Pomorskiego za klasykę gatunku	Jan Jakub Kolski	Wygrana

Nawiązania

Postać Jańcia Wodnika jest duchowym patronem Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Filmowej „Prowincjonalia” we Wrześni. Nagrody wręczane na tym festiwalu noszą nazwę „Jancio Wodnik”^[4].