Jan Rybkowski

Jan Izydor Rybkowski (ur. 4 kwietnia 1912 w Ostrowcu Świętokrzyskim, zm. 29 grudnia 1987 w Konstancinie-Jeziornie) – polski reżyser, scenarzysta i pedagog.

Jan Izydor Rybkowski

Data i miejsce urodzenia	4 kwietnia 1912 Ostrowiec Świętokrzyski
Data i miejsce śmierci	29 grudnia 1987 Konstancin-Jeziorna
Zawód, zajęcie	reżyser, scenarzysta
Odznaczenia

Grób Jana Rybkowskiego

Życiorys

Urodził się w rodzinie Bolesława i Kazimiery z domu Kostkowskiej^[1], ślusarza i krawcowej^[2]. Uczył się w szkole powszechnej w Częstocicach oraz w ostrowieckim Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza^[3]. W 1935 ukończył szkołę plastyczną w Poznaniu z dyplomem architekta wnętrz, następnie Instytut Sztuki Teatralnej Schillera. Do wybuchu wojny pracował w teatrach warszawskich Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej.

Tuż przed oblężeniem Warszawy wyjechał do Wilna, a stamtąd do Grodna, gdzie działał polski teatr w ZSRR. Po zbombardowaniu teatru wrócił do Białegostoku, a stamtąd do Ostrowca. Wywieziony na roboty do Drezna. Po bombardowaniu Drezna do końca wojny przebywał w Czechach.

Po wojnie przyjechał do Krakowa, a następnie do Łodzi, gdzie zaangażował się w Teatrze Wojska Polskiego, potem w teatrze Axera^[4]. W latach 1974–1977 pełnił funkcję dziekana Wydziału Reżyserii PWSFTviT w Łodzi^[5].

Od 1948 roku należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[6].

Dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną została Lidia Witkowska (1912–1972^[7]), a drugą Maria Starzeńska (1919–2002), reżyser^{[8][9][10][11]}. Jego syn, Wojciech Rybkowski(inne języki) (ur. 1952), został operatorem filmowym^[12][13].

Pochowany razem z pierwszą żoną Lidią na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A33-1-9)^[8][7].

Filmografia

Scenariusz

• 1980 Kariera Nikodema Dyzmy^[14] (serial tv)
• 1975 Dulscy
• 1973 Chłopi (film)
• 1972 Chłopi (serial tv)
• 1969 Wniebowstąpienie
• 1967 Kiedy miłość była zbrodnią
• 1966 Odwiedziny o zmierzchu
• 1965 Człowiek z kwiatem w ustach, część cyklu tv Klasyka światowa
• 1965 Wizyta u królów
• 1962 Spotkanie w Bajce
• 1961 Dziś w nocy umrze miasto
• 1959 Inspekcja pana Anatola
• 1957 Kapelusz pana Anatola
• 1954 Autobus odjeżdża 6.20
• 1950 Warszawska premiera

Reżyseria

• 1983 Marynia
• 1980 Kariera Nikodema Dyzmy (serial tv)
• 1978 Rodzina Połanieckich (serial tv)
• 1977 Granica
• 1975 Dulscy
• 1974 Gniazdo
• 1973 Chłopi (film)
• 1972 Chłopi (serial tv)
• 1970 Album polski
• 1969 Wniebowstąpienie
• 1967 Kiedy miłość była zbrodnią
• 1967 Bardzo Starzy Oboje
• 1966 Odwiedziny o zmierzchu
• 1965 Człowiek z kwiatem w ustach, część cyklu tv Klasyka światowa
• 1965 Sposób bycia
• 1965 Wizyta u królów
• 1963 Naprawdę wczoraj
• 1962 Spóźnieni przechodnie, nowela Nauczycielka
• 1962 Spotkanie w Bajce
• 1961 Dziś w nocy umrze miasto
• 1959 Inspekcja pana Anatola
• 1958 Pan Anatol szuka miliona
• 1958 Ostatni strzał
• 1957 Kapelusz pana Anatola
• 1956 Nikodem Dyzma
• 1955 Godziny nadziei
• 1954 Autobus odjeżdża 6.20
• 1953 Sprawa do załatwienia^[15]
• 1951 Pierwsze dni
• 1950 Warszawska premiera
• 1949 Dom na pustkowiu

Obsada

• 1954 Autobus odjeżdża 6.20 jako spawacz w hucie „Bolesław”; nie występuje w czołówce

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy (1964)^[16][6]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 lipca 1954)^[17]
• Medal 40-lecia Polski Ludowej^[18]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (14 stycznia 1955)^[19]
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1987)^[20]

Nagrody

• Nagroda Państwowa II stopnia za reżyserię filmu pt. Pierwsze dni (1952)^[21][22]
• Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za realizację (reżyser) filmu Godziny nadziei (1955)^[23]
• Nagroda Ministra Obrony Narodowej za film Album Polski (1972)

Upamiętnienie

Janowi Rybkowskiemu został poświęcony film Warszawskie gołębie w reżyserii Henryka Bielskiego z 1988 roku (informują o tym napisy na początku filmu).

31 stycznia Rada Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego jednomyślnie podjęła uchwałę ustanawiającą rok 2012 rokiem Jana Rybkowskiego^[3]. 30 marca 2012 Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę w sprawie uczczenia pamięci Jana Rybkowskiego w 100. rocznicę Jego urodzin^[24].

W Łodzi, na Alei Gwiazd przy ulicy Piotrkowskiej, znajduje się gwiazda Jana Rybkowskiego.