Jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej

Jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (pot. ułomna osoba prawna, niezupełna osoba prawna, podmiot ustawowy) – podmiot stosunku cywilnoprawnego nieposiadający osobowości prawnej, lecz posiadający na mocy ustawy zdolność prawną.

Taka jednostka może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania mocą swojego działania, może także pozywać i być pozywaną. Członkowie takiej jednostki organizacyjnej co do zasady ponoszą za jej zobowiązania odpowiedzialność subsydiarną, tj. powstającą z chwilą jej niewypłacalności. W literaturze prawniczej odchodzi się od stosowania terminu „ułomnej osoby prawnej” na rzecz sformułowania „jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej”^[1]. Jednostka organizacyjna tak samo jak osoba prawna ma nazwę i siedzibę.

W prawie polskim jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są:

• spółka jawna,
• spółka partnerska,
• spółka komandytowa,
• spółka komandytowo-akcyjna,
• wspólnota mieszkaniowa,
• spółka akcyjna w organizacji,
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji,
• partia polityczna niewpisana do ewidencji,
• stowarzyszenie zwykłe.

Błędem jest włączanie do katalogu jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej spółki cywilnej (która jest umową), chociaż Kodeks pracy traktuje taką spółkę jako stronę stosunku pracy w charakterze pracodawcy.

Ustawa Prawo prywatne międzynarodowe odsyła w zakresie jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej do przepisów o prawie właściwym dla osób prawnych (jest to prawo państwa siedziby albo utworzenia)^[2].