Jerzy Jarzębski

Jerzy Jarzębski (ur. 22 sierpnia 1947 w Bytomiu, zm. 25 lutego 2024)^[1] – polski krytyk i historyk literatury specjalizujący się w twórczości Witolda Gombrowicza, Brunona Schulza i Stanisława Lema, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu.

Jerzy Jarzębski

Data i miejsce urodzenia	22 sierpnia 1947 Bytom
Data śmierci	25 lutego 2024
Profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych
Specjalność: literatura polska, literatura XX wieku
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja	25 czerwca 1993 – literaturoznawstwo UJ
Profesura	18 czerwca 1998
Polska Akademia Nauk
Status	Członek Komitetu Nauk o Literaturze
Profesor UJ
jednostka	Wydział Polonistyki; Katedra Historii Literatury Polskiej XX Wieku

Grób Jerzego Jarzębskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Życiorys

Absolwent studiów polonistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim (1971), studiował na tej uczelni także filozofię^[2]. Tamże habilitował się w 1993 w zakresie literaturoznawstwa na podstawie pracy "Prawda" w prozie XX wieku^[3]. Znawca twórczości Witolda Gombrowicza, Brunona Schulza i Stanisława Lema. Jako krytyk najczęściej zajmował się współczesną prozą. W 1998 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych^[3]. Emerytowany profesor zwyczajny na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, (wykładał m.in. w Studium Literacko-Artystycznym) i w Instytucie Polonistyki Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu^[3]. W 1998 wykładał przez semestr letni na Uniwersytecie Harvarda, zastępując Stanisława Barańczaka, w semestrze zimowym 2000–2001 visiting professor na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Wykładał gościnnie na kilkudziesięciu wyższych uczelniach Europy, Azji i obydwu Ameryk. Jego prace tłumaczono na 20 języków.

W latach 2001–2003 członek jury Nagrody Literackiej Nike, W 2008 roku członek jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej COGITO. Od 2016 roku przewodził jury Nagrody im. Witolda Gombrowicza za debiut prozatorski.

W 1984 otrzymał Nagrodę Wydziału I PAN im. Aleksandra Brucknera, w 1985 roku został laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich (od 1993 był jej jurorem), w 1991 roku uhonorowano go Nagrodą im. Kazimierza Wyki^[4], a w marcu 2003 został laureatem nagrody Krakowska Książka Miesiąca za książkę Wszechświat Lema^[5]. W 2006 nominowany do Nagrody Literackiej Nike za Prowincję Centrum^[6].

Wśród wypromowanych przez niego doktorów jest m.in. Jakub Momro^[7].

Publikacje

• Gra w Gombrowicza (1982)
• Powieść jako autokreacja (1984)
• Zufall und Ordnung. Zum Werk Stanislaw Lems (1986)
• W Polsce, czyli wszędzie. Studia o polskiej prozie współczesnej (1992)
• Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej (1997)
• Pożegnanie z emigracją. O powojennej prozie polskiej (1998)
• Schulz (2000)
• Podglądanie Gombrowicza (2000)
• Wszechświat Lema (2002)
• Słownik schulzowski (wraz z Włodzimierzem Boleckim i Stanisławem Rośkiem, 2003)
• Gombrowicz (2004)
• Proza dwudziestolecia (2005)
• Prowincja Centrum. Przypisy do Schulza (2005)
• Natura i teatr. 16 tekstów o Gombrowiczu (2007)
• Proza: wykroje i wzory (2016)
• Schulzowskie miejsca i znaki (2016)
• Gry poetyckie i teatralne (2018)
• Miasta – rzeczy – przestrzenie (2019)