Kałmen Mendelson

Kałme Mendelson (używał także imienia Kalman oraz konspiracyjnego pseudonimu Kazimierz Madanowski) – podchorąży Wojska Polskiego, jeden z inicjatorów powstania Żydowskiego Związku Wojskowego, w którym miał być odpowiedzialny za departament zajmujący się ewakuacją dzieci żydowskich na „stronę aryjską” (dane kwestionowane).

Kałmen Mendelson

Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Żydowski Związek Wojskowy
Stanowiska	kwestionowany członek dowództwa Żydowskiego Związku Wojskowego
Główne wojny i bitwy	powstanie w getcie warszawskim

Biografia w świetle relacji Mendelsona

Był jednym z pierwszych członków żydowskiego ruchu oporu. Uczestniczył w powstaniu w getcie warszawskim, ranny przedostał się na aryjską stronę, a po wojnie zrelacjonował przebieg walk w getcie.

Kałme Mendelson w 1939 został zmobilizowany w stopniu podchorążego rezerwy i skierowany do służby w 21. pułku piechoty, jednak nie dotarł na czas do jednostki i zamieszkał u rodziny^[1]. Po wejściu wojsk niemieckich do Warszawy nie zgłosił się na wezwanie władz niemieckich i uniknął tym samym wywiezienia do oflagu^[1]. W listopadzie 1939, wraz z grupą żołnierzy Wojska Polskiego pochodzenia żydowskiego (wśród założycieli byli m.in. Jankiel Lipszyc, Chaim Białoskórnik, Maurycy Apfelbaum, Kolisman Zobelson i Herman Łopato) założył organizację konspiracyjną Świt^[1]. Dowódcą organizacji został wybrany Dawid Moryc Apfelbaum^[1]. Organizacja wkrótce zmieniła nazwę na Żydowski Związek Wojskowy (ŻZW) i nawiązała współpracę z Korpusem Bezpieczeństwa (KB), podobną organizacją konspiracyjną o charakterze wojskowym działającą po stronie aryjskiej. ŻZW formalnie podporządkował się majorowi Henrykowi Iwańskiemu ps. Bystry^[1].

W ramach ŻZW Mendelson objął Departament Ratujący, zajmujący się przemycaniem z getta warszawskiego i ukrywaniem po „stronie aryjskiej” żydowskich dzieci^[2].

Kontrowersje

Relacje i fragmenty życiorysu przedstawione przez Mendelsona, zakwestionowali w 2012 roku historycy Dariusz Libionka i Laurence Weinbaum w książce Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze. Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego^[3].