Kenofit

Kenofit lub neofit (gr. καινός nowy, νέος nowy, φυτόν roślina) – gatunek roślin obcego pochodzenia (antropofit), nienależący do flory rodzimej, który zadomowił się w ostatnich czasach^[1]. Za graniczną datę przyjmuje się wyprawę Krzysztofa Kolumba do Ameryki (1492), co zapoczątkowało migrację gatunków na niespotykaną dawniej skalę^[1]. Gatunki zadomowione wcześniej określane są nazwą archeofitów.

Żółtlica drobnokwiatowa – kenofit pochodzący z Ameryki Południowej (Andy), uciekinier z ogrodów botanicznych, zdziczały na siedliskach antropogenicznych

Podział kenofitów

Ze względu na rodzaj siedlisk, w których rośliny te występują, prof. Jan Kornaś wyróżnił 3 grupy kenofitów:

• epekofity – zadomowione na siedliskach silnie przekształconych przez człowieka (siedliska ruderalne i segetalne),
• hemiagriofity – zadomowione na siedliskach półnaturalnych,
• holoagriofity – zadomowione na siedliskach naturalnych^[2].

Pojęcia te używane są podczas geograficzno-historycznej analizy flory.

Kenofity we florze Polski

Według badań B. Tokarskiej-Guzik we florze Polski w 2005 r. było 300 gatunków kenofitów^[3].

Wykaz kenofitów według L. Rutkowskiego^[4]:

• ambrozja bylicolistna (Ambrosia artemisifolia)
• ambrozja zachodnia (Ambrosia psilostachya = A. coronopifolia)
• aster drobnokwiatowy (Aster tradescantii)
• aster lancetowaty (Aster lanceolatus = A. simplex)
• aster nowoangielski (Aster novae-angliae)
• barszcz mantegazyjski (Heracleum mantegazzianum)
• barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.)
• bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium)
• bodziszek pirenejski (Geranium pyrenaicum)
• bodziszek syberyjski (Geranium sibiricum ssp. sibiricum)
• bylica austriacka (Artemisia austriaca)
• bylica boże drzewko (Artemisia abrotanum)
• bylica estragon (Artemisia dracunculus)
• bylica roczna (Artemisia annua)
• cebulica syberyjska (Scilla sibirica = S. cernua)
• chaber drobnogłówkowy (Centaurea diffusa)
• chrzan pospolity (Armoracia rusticana = A. lapanthifolia)
• cymbalaria murowa lnica murowa (Cymbalaria muralis = Linaria cymbalaria)
• czeremcha amerykańska (Padus serotina)
• czosnek kulisty (Allium rotundum)
• czyściec roczny (Stachys annua)
• dwurząd murowy (Diplotaxis muralis)
• dwurząd wąskolistny (Diplotaxis tenuifolia)
• dziki bez hebd (Sambucus ebulus)
• dzwonek rapunkuł (Campanula rapunculus)
• głóg szypułkowy głóg szkarłatny (Crataegus pedicellata = C. coccinea)
• gorysz miarz (Peucedanum ostruthium)
• goździcznik skalnicowy (Petrorhagia saxifraga = Tunica saxifragia)
• goździcznik wycięty (Petrorhagia velutina = Tunica velutina)
• groszek kosmatostrąkowy (Lathyrus hirsutus)
• iwa rzepieniolistna (Iva xanthifolia)
• kanianka amerykańska (Cuscuta gronovii)
• kapusta chrzanolistna (Brassica elongata)
• kielisznik nadobny (Calystegia silvestris = Convolvulus dahurica)
• kiślina nocnicowata, ostrobarw rzepieniolistny (Oxybaphus nyctagineus)
• klon jesionolistny (Acer negundo)
• kokorycz żółta (Corydalis lutea)
• kolcolist zachodni (Ulex europaeus)
• kolcowój szkarłatny (Lycium barbarum = L. halimifolium)
• kolczurka klapowana (Echinocystis lobata)
• kollomia wielkokwiatowa (Collomia grandiflora)
• komosa ciernista (Chenopodium aristatum)
• komosa śmierdząca (Chenopodium schraderanum)
• koniczyna odstająca (Trifolium patens)
• konopie dzikie (Cannabis ruderalis = C. sativa ssp. spontanea)
• kosaciec ogrodowy, kosaciec niemiecki (Iris germanica)
• kroplik piżmowy (Mimulus moschatus)
• kroplik żółty (Mimulus guttatus)
• krowiziół zbożowy (Vaccaria hispanica = V. pyramidata)
• krwawnik kowniatkolistny (Achillea crithmifolia)
• krwiściąg mniejszy (Sanguisorba minor)
• len austriacki (Linum austriacum)
• len trwały (Linum perenne)
• lepnica dwudzielna (Silene dichotoma)
• lepnica smukła (Silene conica)
• lepnik zwyczajny (Lappula squarosa)
• lilia bulwkowa (Lillium bulbiferum)
• liliowiec rdzawy (Hemerocallis fulva)
• lnica kreskowana (Linaria repens = L. striata)
• lucerna sierpowata (Medicago falcata)
• łoboda połyskująca, łoboda błyszcząca (Atriplex nitens) – na północy Polski
• łoboda szara (Atriplex tatarica)
• łubin trwały (Lupinus polyphyllus)
• malina pachnąca (Rubus odoratus)
• marchewnik wonny (Myrrhis odorata)
• marzymięta orzęsiona (Elshotzia ciliata = E. patrini)
• miechunka rozdęta (Physalis alkekengi)
• mięta zielona (Mentha spicata)
• miłka drobna (Eragrostis minor)
• miłka owłosiona (Eragrostis pilosa)
• moczarka kanadyjska (Elodea canadensis)
• naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea)
• nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)
• nawłoć późna, nawłoć olbrzymia (Solidago gigantea = S. serotina)
• nawłoć wąskolistna (Solidago graminifolia)
• niecierpek himalajski , niecierpek gruczołowaty(Impatiens gradulifera)
• nostrzyk wołżański (Melilotus wolgica)
• oman śląski (Inula radiata)
• oman wielki (Inula helenium)
• oman zwodniczy (Inula connata)
• parietaria pensylwańska (Parietaria pensylvanica)
• pieprzyca gęstokwiatowa (Lepidium densiflorum)
• pieprzyca wirginijska (Lepidium virginicum)
• pieprzycznik przydrożny (Cardaria draba = Lepidium draba)
• pięciornik pośredni (Potentilla intermedia)
• połonicznik kosmaty, połonicznik gładki (Herniaria hirsuta)
• porzeczka agrest (Ribes uva-crispa = R. grossularia)
• powojnik pnący (Clematis vitalba)
• poziewnik wąskolistny (Galeopsis angustifolia)
• przegorzan kulisty (Echinops sphaerocephalus)
• przegorzan węgierski (Echinops exaltatus = E. commutatus)
• przestęp biały (Bryonia alba)
• przestęp dwupienny (Bryonia cretica ssp. dioica)
• przetacznik nitkowaty (Veronica filiformis)
• przetacznik perski (Veronica persica)
• przymiotno białe (Erigeron annuus)
• przymiotno kanadyjskie (Erigeron canadensis)
• psianka kosmata (Solanum luteum)
• psianka skrzydlata (Solanum alatum)
• pszeniec brodaty (Melampyrum barbatum)
• pszonak sztywny (Erysimum marschallianum)
• rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria cuspidatum)
• rdestowiec sachaliński (Reynoutria sachalinensis)
• rezeda żółta (Reseda lutea) – na północy
• rezeda żółtawa (Reseda luteola)
• robinia akacjowa, grochodrzew (Robinia pseudoacacia)
• rojniczek pospolity (Jovibarba sobolifera = Sempervivum soboliferum)
• roszponka ostrogrzbiecista (Valerianella carinata)
• rozchodnik biały (Sedum album)
• rozchodnik kaukaski (Sedum spurium)
• róża czerwonawa (Rosa glauca = R. rubrifolia)
• róża gęstokolczasta (Rosa pimpinellifolia = R. spinosissima)
• róża girlandowa (Rosa majalis = R. cinnamomea)
• róża igiełkowata (Rosa acicularis)
• róża jabłkowa (Rosa villosa = R. pomifera)
• róża pomarszczona (Rosa rugosa)
• róża rosyjska (Rosa gorinkensis)
• rudbekia naga (Rudbeckia laciniata)
• rudbekia owłosiona (Rudbeckia hirta)
• rukiewnik wschodni (Bunias orientalis)
• rukwiślad francuski (Erucastrum gallicum)
• rumianek bezpromieniowy (Chamomilla suaveolens = Matricaria discoidea = M. matricarioides)
• rutwica lekarska (Galega officinalis)
• rzepień kolczasty, rzepień ciernisty (Xanthium spinosum)
• rzepień pospolity (Xanthium strumarium)
• sałata tatarska (Lactuca tatarica)
• serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca)
• sit chudy (Juncus tenuis = J. macer)
• słonecznik bulwiasty, topinambur (Helianthus tuberosus)
• smagliczka drobna (Alyssum turkestanicum = A. desertorum)
• smotrawa okazała (Telekia speciosa)
• solanka ruska (Salsola kali)
• sparceta siewna (Onobrychis vicifolia)
• starzec wiosenny (Senecio vernalis)
• stokłosa japońska (Bromus japonicus = B. patulus)
• stokłosa łódkowata (Bromus carinatus)
• stulisz Loesela (Sisymbrium loeselii)
• stulisz pannoński (Sisymbrium altissimum)
• stulisz sztywny (Sisymbrium strictissimum) – kenofit lokalny
• suchotraw roczny (Sclerochloa dura)
• szafirek drobnokwiatowy (Muscari botryoides)
• szarłat biały (Amaranthus albus)
• szarłat komosowaty (Amaranthus blitoides)
• szarłat szorstki (Amaranthus retroflexus)
• szarłat tępolistny, szarłat siny (Amaranthus ascendens = A. blitum),
• szarłat zielony (Amaranthus chlorostachys)
• szczaw omszony (Rumex confertus)
• szczaw żółty (Rumex patientia)
• szczawik Dillena (Oxalis dillenii = O. stricta)
• szczawik rożkowaty (Oxalis corniculata)
• szczawik żółty (Oxalis europaea = O. stricta = O. fontana)
• szczypiorek (Allium schoenoprasum)
• szczyr roczny (Mercurialis annua)
• śledzionka skalna (Ceterach officinarum)
• śliwa lubaszka (Prunus institia = P. domestica)
• śniedek baldaszkowy (Ornithogalum umbellatum)
• śniedek zwisły (Ornithogalum nutans)
• świdośliwa kłosowa (Amelanchier spicata)
• tarczyca wyniosła (Scutellaria altissima)
• tatarak zwyczajny (Acorus calamus)
• tawuła bawolina (Spiraea salicifolia)
• tojeść kropkowana (Lysimachia punctata)
• tomka oścista (Anthoxanthum aristatum = A. puelii)
• trędownik wiosenny (Scrophularia vernalis)
• trojeść amerykańska (Asclepias syriaca)
• tulipan dziki (Tulipa sylvestris)
• uczep amerykański (Bidens frondosa = B. melanocarpa)
• urzet barwierski (Isatis tinctoria)
• wiciokrzew przewiercień (Lonicera caprifolium)
• wieczornik damski (Hesperis matronalis)
• wierzba ostrolistna (Salix acutifolia)
• wierzbownica gruczołowata (Epilobium adenocaulon = E. ciliatum)
• wiesiołek czerwonokielichowy (Oenothera glazioviana = Oe. lamarkiana = Oe. erythrosepala)
• wiesiołek drobnokwiatowy (Oenothera parvifloras)
• wiesiołek dziwny (Oenothera paradoxa = Oe. salicifolia x subterminalis)
• wiesiołek mylący (Oenothera fallax = Oe. biennis x glazioviana)
• wiesiołek nyski (Oenothera victorini = Oe. nissensis)
• wiesiołek ostrolistny (Oenothera acutifolia)
• wiesiołek pachnący (Oenothera sauveolens)
• wiesiołek piaskowy (Oenothera oakesiana)
• wiesiołek późnokwitnący (Oenothera pynocarpa = Oe. chicagiensis)
• wiesiołek Rennera (Oenothera canovirens = Oe. renneri)
• wiesiołek Royfrasera (Oenothera royfraseri = Oe. turoviensis)
• wiesiołek śląski (Oenothera subterminalis = Oe.silesiaca)
• wiesiołek środkowoniemiecki (Oenothera jueterbogensis)
• wiesiołek Tacika (Oenothera tacikii = Oe. rubricaulis x sauveolens)
• wiesiołek wierzbolistny (Oenothera salicifolia = Oe. depressa = Oe. hungarica = Oe. strigosa = Oe. bauri)
• wiesiołek wydmowy (Oenothera ammophila)
• winobluszcz zaroślowy (Parthenocissus inserta)
• wronóg grzebieniasty (Coronopus squamatus = C. procumbens = C. ruelii)
• wrotycz maruna, złocień zwyczajny (Tanacetum parthenium = Chrysanthemum parthenium)
• wrzosowiec hyzopolistny (Corispermum hyssopifolium)
• wyka brudnożółta (Vicia grandiflora)
• wyka pstra (Vicia dasycarpa)
• wyka siewna (Vicia sativa)
• zaraza gałęzista (Orobanche ramosa)
• ziemniaczka sercowata (Thladiantha dubia)
• żarnowiec miotlasty (Cytisus scoparius = Sarothamnus scoparius)
• żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora)
• żółtlica włochata, żółtlica owłosiona (Galinsoga ciliata)
• życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum)

Wykaz obejmuje większość gatunków roślin naczyniowych, jednak nie jest to pełna lista, gdyż nie zostały ujęte taksony występujące wyłącznie w górach. Pominięto też drobniejsze taksony (podgatunki i odmiany) oraz gatunki, co do pochodzenia których istnieją wątpliwości.

Zobacz też

• klasyfikacja roślin synantropijnych