Loading AI tools
trwająca era w historii Ziemi Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Era kenozoiczna, kenozoik – era, która rozpoczęła się ok. 66 mln lat temu (od wymierania kredowego) i wciąż trwa. Era kenozoiczna bywa czasem określana mianem ery ssaków, owadów lub ery roślin kwiatowych, bowiem te grupy przeszły w niej intensywny rozwój ewolucyjny.
Era | Okres (lat temu) |
Epoka (lat temu) |
Środowisko abiotyczne | Środowisko biotyczne |
---|---|---|---|---|
Kenozoik | czwartorzęd (2,58 mln do dziś) |
holocen (11700 b2k do dziś)[1] |
Ocieplenie klimatu, zanik lądolodów kontynentalnych na półkuli północnej (skandynawskiego w Europie i laurentyjskiego w Ameryce Płn.), powstanie Bałtyku. | Intensywny rozwój społeczności ludzkiej, wyginięcie wielkich ssaków |
plejstocen (2,58 mln – 11700 b2k) |
Cykliczne zmiany klimatu (glacjały i interglacjały), wielokrotne transgresje lądolodów kontynentalnych. | Pojawienie się Homo sapiens i olbrzymich ssaków plejstoceńskich. | ||
neogen (23,03 mln – 2,58 mln) |
pliocen (5,333 mln – 2,58 mln) |
Morze Śródziemne odzyskuje połączenie z Oceanem Atlantyckim, powstaje Przesmyk Panamski | Wymieranie lasów, rozprzestrzenienie trawożernych kopytnych. | |
miocen (23,03 mln – 5,333 mln) |
Orogeneza alpejska – powstają Alpy, Andy i Himalaje, powstanie Morza Śródziemnego | Stepowienie dużych obszarów. Istnieje już większość obecnych rodzin ptaków i ssaków. | ||
paleogen (65 mln – 23,03 mln) |
oligocen (33,9 mln – 23,03 mln) |
Duża aktywność wulkaniczna | Pojawiają się jeleniowate, ewoluują pierwsze naczelne | |
eocen (56,0 mln – 33,9 mln) |
Oddzielenie się Ameryki Północnej od Europy i Ameryki Południowej od Antarktydy. | Pojawia się wiele występujących do dziś rzędów gadów i ssaków. | ||
paleocen (66,0 mln – 56,0 mln) |
Strefy subtropikalne sięgają do regionów polarnych | Ssaki archaiczne |
Era | Okres (lat temu) |
Podokres (lat temu) |
epoka (lat temu) |
---|---|---|---|
Kenozoik | czwartorzęd (1,87 mln do dziś) |
holocen (11700 b2k do dziś) | |
plejstocen (1,87 mln – 11700 b2k) | |||
trzeciorzęd (65 mln – 1,87 mln) |
neogen (24 mln – 1,87 mln |
pliocen (5,332 mln – 1,806 mln) | |
miocen (23,03 mln – 5,332 mln) | |||
paleogen (65 mln – 24 mln) |
oligocen (33,9 mln – 23,03 mln) | ||
eocen (55,8 mln – 33,9 mln) | |||
paleocen (65,5 mln – 55,8 mln) |
Intensywna orogeneza alpejska doprowadziła w paleocenie do wyniesienia Gór Skalistych, a w następnych epokach gór Sierra Nevada i nowego pasma Gór Skalistych. Przez znaczną część eocenu Afryka i Ameryka Południowa były całkowicie odizolowane od lądów półkuli północnej.
W erze mezozoicznej doszło do wykształcenia najpierwotniejszych ssaków – jajorodnych stekowców. Już w kredzie istniały ssaki żyworodne – torbacze, a nawet łożyskowce. W kenozoiku ssaki nadal ewoluowały. Na początku paleogenu były to przede wszystkim pozostałości kredowe: wieloguzkowce, torbacze i prymitywne ssaki łożyskowe. Nie było dużych drapieżników. Na półkuli północnej pojawiły się pierwsze naczelne (Plesiadapiforma). Nastąpiła intensywna ewolucja łożyskowców i ich specjalizacja. Pojawiły się pradrapieżne i prakopytne (paleocen). Eocen („świt nowych czasów”) zawdzięcza nazwę pojawieniu się wielu występujących do dziś rzędów ssaków, a także niektórych istniejących nadal rodzin. Do najbardziej wyspecjalizowanych należą: nietoperze, walenie i brzegowce. Wtedy też pojawiły się lemurowate i wyrakowate. Parzystokopytne reprezentowane są m.in. przez maleńkiego „jelenia” Diacodexis, a nieparzystokopytne przez pierwszego konia – Hyracotherium.
We wczesnym trzeciorzędzie wokół biegunów rozciągały się lasy wielkolistnych drzew zrzucających liście na zimę. Pozostałe obszary globu porastały lasy tropikalne.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.