Koło (konwent)

Koło – w okresie I Rzeczypospolitej obradujący sejm lub sejmik, narada rycerstwa (tzw. koło rycerskie), zebranie radnych^[1][2]. Współcześnie formalne zgromadzenie członków korporacji akademickiej oraz jej najwyższa władza administracyjna i prawodawcza^[3][4].

Ten artykuł dotyczy zgromadzenia. Zobacz też: inne znaczenie tego słowa.

Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764) na polu elekcyjnym na Woli w Warszawie, anonimowy obraz z XVIII wieku. Posłowie ustawieni wokół pola elekcyjnego tworzą koło rycerskie

Król Aleksander Jagiellończyk w otoczeniu senatorów, tworzących koło senatorskie (ilustracja Statutu Łaskiego, 1506)

Konwent (synonim koła) niemieckiej korporacji akademickiej Corps Lusatia Leipzig(inne języki) w Lipsku (1857)

Koło rycerskie

W czasach I Rzeczypospolitej kołem rycerskim nazywano wiec szlachty odbywający się w polu i pod bronią, a także izbę poselską w czasie sejmów, zwłaszcza sejmów elekcyjnych^[2]. Funkcjonował również termin koło senatorskie, oznaczający senat^[2]. W wojsku hetmani zwoływali tzw. koła generalne, złożone z pułkowników i rotmistrzów, by prowadzić narady wojenne^[2]. Koła rycerskie odbywające się w chorągwiach nazywano kołami chorągiewnymi^[2]. Koła rycerskie jazdy autoramentu narodowego zbierały się zwłaszcza 2. połowie XVII wieku i w XVIII wieku^[5]. Ich uchwały dotyczyły m.in. wyboru regimentarzy i powoływania konfederacji wojskowych^[5].

Koło rycerskie weszło do literatury polskiej m.in. za sprawą dzieł Bartosza Paprockiego Koło rycerskie, w którym rozmaite stworzenia rozmowy swe mają (1576)^[6] oraz Mikołaja Łęczyckiego Koło rycerskie rocznego obrotu (1727)^[7], a także anonimowej Pieśni o kole rycerskim z końca XVI wieku^[8].

Koło w korporacjach akademickich

W korporacji akademickiej koło podejmuje wszystkie decyzje w sprawach stowarzyszenia^[3]. Zbiera się raz w miesiącu lub w razie potrzeby (tzw. koło nadzwyczajne)^[3]. W korporacjach opartych na tzw. modelu ryskim, dwustopniowym, np. w Arkonii, w obradach uczestniczą barwiarze, pełnoprawni członkowie organizacji; ich obecność jest obowiązkowa^[3]. Przebieg obrad i niektóre decyzje podejmowane w trakcie obrad są chronione tajemnicą, co oznacza, że mogą o nich wiedzieć tylko pełnoprawni członkowie^[3]. W korporacjach opartych na tzw. modelu dorpackim, trójstopniowym, np. w Jagiellonii, barwiarze nie posiadają statusu pełnoprawnych członków, jednak mogą uczestniczyć w obradach koła bez prawa głosu^[4]. Organem wewnętrznym koła są komisje, dyskutujące projekty podejmowanych decyzji i przedstawiające je zgromadzeniu^[3][4].

W okresie II Rzeczypospolitej w części korporacji, np. w Arkonii i poznańskiej Mercurii, synonimem koła było określenie koło rycerskie^[4]. W niektórych stowarzyszeniach, np. Konwent Polonia i Magna-Polonia, najwyższa władza kolegialna korporacji nosi nazwę konwentu^[9][10] (łac. conventus, „zebranie”)^[11]. W korporacji Konwent Polonia pełnoprawnymi członkami konwentu są komilitoni^[4].