Kościół św. Sulpicjusza w Paryżu

Kościół Saint-Sulpice (św. Sulpicjusza w Paryżu, fr. Église Saint-Sulpice) – klasycystyczny kościół w VI okręgu paryskim, drugi co do wielkości w mieście (po Notre-Dame).

Kościół św. Sulpicjusza w Paryżu

Église Saint-Sulpice

nr rej. PA00088510
Państwo	Francja
Miejscowość	Paryż
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
Wezwanie	św. Sulpicjusz
Dane świątyni Styl klasycyzm Świątynia • wysokość • długość • szerokość 34 m 113 m 58 m
Położenie na mapie Paryża Kościół św. Sulpicjusza w Paryżu
Położenie na mapie Francji Kościół św. Sulpicjusza w Paryżu
Położenie na mapie Île-de-France Kościół św. Sulpicjusza w Paryżu
48°51′03″N 2°20′03″E
Strona internetowa

Kościół Saint Sulpice

Historia

Wnętrze kościoła

Obecny kościół jest drugim budynkiem sakralnym na tym miejscu. Wcześniejszy kościół, pod tym samym wezwaniem, pochodził z XIII w. i jeszcze w wieku XVII przechodził poważne przebudowy. Jednak w 1646 r. proboszcz parafii Jean-Jacques Olier (1608–1657) zdecydował się na budowę nowego, okazalszego budynku. Powołał w tym celu towarzystwo zajmujące się zbiórką pieniędzy, a także ufundował przy kościele seminarium duchowne, które dało początek zgromadzeniu sulpicjanów. Budowa została rozpoczęta w 1646^[1] roku przez uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego przez królową Annę Austriaczkę. Prace budowlane trwały przez ponad 140 lat – dopiero w 1732 r. kościół nadawał się do użytku, a jeszcze w 40 później trwały prace przy fasadzie zachodniej.

W czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej kościół został przemianowany na Świątynię Zwycięstwa i poważnie uszkodzony. Zwłaszcza dawne wnętrze, na fali dechrystianizacji, cechującej się racjonalizmem, zostało zdewastowane. Z tego czasu pochodzi napis wyryty nad środkowymi drzwiami wejścia głównego, obecnie ledwie widoczny: Le Peuple Francais Reconnoit L’Etre Suprême Et L’Immortalité de L’Âme (Lud Francji uznaje Byt Najwyższy i Nieśmiertelność Duszy). Autor tego napisu nie jest znany.

Obiekt ponownie ucierpiał w czasie oblężenia Paryża w 1870, kiedy pruski pocisk z działa dalekiego zasięgu trafił w północną wieżę. 17 marca 2019 w kościele wybuchł pożar.^[2]

Ze względu na zniszczenia miejscowego kościoła katedralnego powstałe w wyniku pożaru, to w kościele św. Sulpicjusza, 23 maja 2022 roku, odbył się ingres arcybiskupa Paryża Laurenta Ulricha^[3].

W kościele zostali ochrzczeni markiz de Sade oraz Charles Baudelaire, natomiast Victor Hugo wziął ślub z Adelą Foucher. W kościele tym odbył się w 1790 roku ślub rewolucjonisty Camille’a Desmoulins z Lucile.

Architektura

Kościół ma wymiary 113 metrów długości, 58 – szerokości i 34 – wysokości, co czyni go największą świątynią lewego brzegu Sekwany i drugim co do wielkości w mieście. Wyróżnia się klasycystyczną prostotą; symetrię fasady psuje niedopracowanie (z braku pieniędzy) jednej z dwóch planowanych wież. Fasada jest dwupoziomowa, a jej główną dekorację stanowi kolumnada jońska z oparta na półokrągłych łukach. Obydwie wieże również posiadają półokrągłe okna. Autorami projektu frontu kościoła byli Giovanni Servandowi i Jean Chalgrin. Po obu stronach ozdobionego portalem wejścia głównego znajdują się dwie wielkie muszle, podarowane ongiś Franciszkowi I przez Republikę Wenecką. Od strony chóru obiekt posiada kilka absyd.

Eugène Delacroix – fresk Walka Jakuba z aniołem

Równie wysokiej wartości są freski wykonane w kościele przez Eugène’a Delacroix w pierwszej połowie XIX wieku. Ołtarze w kościele są klasycystyczne, jednak w większości pochodzą z innych kościołów z racji zniszczeń dokonanych w Saint Sulpice w czasie rewolucji.

W 1727 r. na podłodze kościoła, na życzenie ówczesnego proboszcza, został sporządzony gnomon. W słynnej powieści Kod Leonarda da Vinci linia ta została nieprawidłowo określona jako Południk paryski (w powieści również niepoprawnie tożsamy z Linią Róży), który w rzeczywistości przebiega około 100 m od kościoła. Z gnomonem wiązała się teoria o parafii Saint Sulpice jako o tajnej komórce Zakonu Syjonu, przedstawiona w 1997 r. przez Lynn Picknett i Clive’a Prince’a w książce The Templar Revelation. Obecnie ta sensacyjna koncepcja została w dużej mierze zdyskwalifikowana, jako że dokumenty z Biblioteki Narodowej, na które powoływali się autorzy, okazały się fałszywe, natomiast gnomon z pewnością powstał dopiero w XVIII w. i nie ma nic wspólnego ani z południkiem (czy też Linią Róży, o której pisano we wspomnianej pracy), ani też z tajnymi organizacjami średniowiecznymi.

Zobacz multimedia związane z tematem: Kościół św. Sulpicjusza w Paryżu

Organy

Organy w kościele

We wnętrzu budynku wyróżnia się imponujący prospekt organowy. Powstał on w latach 60. XVIII w. i został poważnie rozbudowany w 1862 r. Autorem tamtej przebudowy jest Aristide Cavaillé-Coll. Organy te, będące szczytowym osiągnięciem budowniczego (101 głosów) mają we Francji status pomnika narodowego i są znane na całym świecie nie tylko ze względu na brzmienie, ale i mistrzowską konstrukcję – od momentu ich wybudowania nie był konieczny jakikolwiek remont poza regularnym strojeniem. Jedynymi zmianami była renowacja kontuaru ok. 1900 oraz instalacja dmuchawy elektrycznej, tłoczącej powietrze do miechów. W momencie wybudowania były jednym z trzech europejskich instrumentów przekraczających liczbę 100 głosów.

Kościół ma bogatą tradycję muzyczną, a stanowisko organisty tytularnego piastowali znani kompozytorzy: Nicolas Séjan w XVIII wieku, Louis Lefébure-Wély (1863−1869), Charles-Marie Widor (1870−1933) i Marcel Dupré (1934−1971), grywał tam również Louis Vierne. Dzięki ich wkładowi instrument oparł się nowym trendom i remontom, zachowując swój pierwotny charakter (wiele organów Aristide’a Cavaille’a-Colla przebudowano niszcząc pierwotne zamysły mistrza). Obecnie organistą tytularnym jest Karol Mossakowski (od 2023), poprzednim był Daniel Roth (od 1985), a wiceorganistą (organiste titulaire-adjointe) Sophie-Véronique Cauchefer-Choplin.

Od wielu lat niedzielna msza o 10:30 odprawiana jest z użyciem organów wielkich; rozpoczyna się wcześniej piętnastominutowym preludium organowym, a na ofiarowanie i Komunię grane są organowe utwory z różnych epok. Po mszy można wysłuchać ok. półgodzinnego recitalu organowego. Podczas następnej mszy o 12:00 organista gra podczas Komunii improwizację.

I Grand-Chœur C–g³ Jeux de combinaison: Salicional 8′ Octave 4′ Cornet V (ab d1) Fourniture IV Cymbale VI Plein jeu IV Bombarde 16′ Basson 16′ Première trompette 8′ Deuxième trompette 8′ Basson 8′ Clairon 4′ Clairon doublette 2′ Pédale C–f1 Jeux de fond: Principal 32′ Principal 16′ Contrebasse 16′ Soubbasse 16′ Principal 8′ Flûte 8′ Violoncelle 8′ Flûte 4′ Jeux de combinaison: Bombarde 32′ Bombarde 16′ Basson 16′ Trompette 8′ Ophicléide 8′ Clairon 4′

II Grand-Orgue C–g³ Principal Harmonique 16′ Montre 16′ Bourdon 16′ Flûte conique 16′ Montre 8′ Diapason 8′ Bourdon 8′ Flûte harmonique 8′ Flûte traversière 8′ Flûte a pavillon 8′ Quinte 51/3′ Prestant 4′ Doublette 2′

III Positif C–g³ Jeux de fond: Violon basse 16′ Quintadon 16′ Salicional 8′ Viole de Gambe 8′ Unda maris 8′ Quintaton 8′ Flûte traversière 8′ Flûte douce 4′ Flûte octaviante 4′ Dulciane 4′ Jeux de combinaison: Quinte 21/3′ Doublette 2′ Tierce 1³/5′ Larigot 11/3′ Piccolo 1′ Plein jeu harm. III–VI Basson 16′ Trompette 8′ Baryton 8′ Clairon 4′

IV Récit expressif C–g³ Jeux de fond: Quintaton 16′ Diapason 8′ Bourdon 8′ Violoncelle 8′ Voix céleste 8′ Prestant 4′ Doublette 2′ Fourniture V Cymbale IV Basson-Hautbois 8′ Cromorne 8′ Voix humaine 8′ Jeux de combinaison: Flûte harmonique 8′ Flûte octaviante 4′ Dulciana 4′ Nazard 21/3′ Octavin 2′ Cornet V Bombarde 16′ Trompette 8′ Clairon 4′ Machine à grêle Rossignol Trémolo

V Solo C–g³ Jeux de fond: Bourdon 16′ Flûte conique 16′ Principal 8′ Bourdon 8′ Flûte harmonique 8′ Violoncelle 8′ Gambe 8′ Keraulophone 8′ Prestant 4′ Flûte octaviante 4′ Jeux de combinaison: Quinte 51/3′ Octave 4′ Tierce 31/5′ Quinte 21/3′ Septième 21/7′ Octavin 2′ Cornet V Bombarde 16′ Trompette 8′ Clairon 4′ Trompette en chamade 8′

W kościele znajdują się jeszcze drugie mniejsze organy, wykorzystywane podczas codziennych mszy, tzw. choeur orgue. Wybudowane w 1844, rozbudowane zostały również przez Aristide’a Cavaille’a-Colla w 1857. Od remontu w 1903 pozostają w niezmienionym stanie. Instrument ten pozwolił Widorowi na skomponowanie Mszy na parę organów i dwa chóry.

I Grand-Orgue Bourdon 16′ Montre 8′ Salicional 8' Flûte Harmonique 8' Bourdon 8' Prestant 4' Octave 4' Quinte (Mutin) 2²/3′ Doublette 2' Plein Jeu III Basson 16' Trompette 8' Clairon 4′

II Récit expressif Flûte traversière 8′ Viole de Gambe 8' Voix Céleste 8' Flûte octaviante 4' Octavin 2' Cor Anglais 8′ Trompette Harmonique 8′ Clarion 4'

Pédale Soubasse (G.O.)

W literaturze

• Kościół jest miejscem akcji powieści Karla Huysmannsa Là-bas, której główni bohaterowie mają związki z satanizmem
• Kościół jest jednym z miejsc akcji powieści Bunt aniołów Anatole’a France’a
• Kościół jest tłem wydarzeń książek Williama Whartona Spóźnieni kochankowie, Werniks
• Kościół jest miejscem jednej z kluczowych scen bestsellerowej powieści Dana Browna Kod Leonarda da Vinci, oparta na fałszywej teorii o powiązaniach parafii Saint Sulpice z Zakonem Syjonu.
• Kościół jest tłem rozgrywania się jednego z aktów opery Jules’a Masseneta Manon
• Jacques Collin, jeden z ważniejszych bohaterów cyklu Honoré de Balzaca Komedia ludzka, podszywając się pod hiszpańskiego księdza Herrerę, odprawia msze w kościele Saint Sulpice
• Kościół występuje w tytule książki Ksawerego [null Montépin] Żebraczka spod kościoła Świętego Sulpicjusza, oryg. Le Mendiante de Saint-Sulpice (wydawnictwo Dreams, 2018).