Koalang – akronim terminu KOjarzeniowo-ALuzyjny język (ang. LANGuage), termin użyty przez polskiego autora science-fiction Janusza A. Zajdla w dystopijnej powieści Paradyzja[1].
Paradyzja jest zamkniętym sztucznym światem, kontrolowanym przez totalitarny reżim za pomocą obowiązkowych identyfikatorów i wszechobecnych komputerów, śledzących zachowanie, a nawet mowę wszystkich obywateli. By oszukać system, ludzie zamieszkujący Paradyzję wykształcili specyficzny żargon, oparty na aluzjach i metaforach. Jako że system nadzorujący stale się doskonalił, także koalang był językiem żywym, ewoluującym[2]. Dodatkowo Paradyzyjczycy stosowali inne tricki, mające zmylić system - np. rozmawiali spacerując na przemian do przodu i do tyłu.
Zajdel nawiązał tu w pewien sposób do nowomowy, opisanej w powieści Rok 1984 George'a Orwella[3]. Oddał hołd Orwellowi (a także Aldousowi Huxleyowi), nazywając jednego z kluczowych bohaterów swojej powieści Nikor Orley Huxwell.
Użycie języka metaforycznego jako jedynego środka komunikowania się – przez co niezrozumiałego dla innych kultur – przedstawiono w odcinku serialu Star Trek: Następne pokolenie pt. Darmok[4].
Przykłady
| Koalang | Tłumaczenie |
|---|---|
|
Szary anioł przyśnił mi się nieostrożnie. |
Funkcjonariusz służby porządkowej wlazł mi w nocy do pokoju, myśląc, że udało mu się mnie nie obudzić. |
|
Przestrzeni skrawek pustką się wypełnił? |
Zabrał coś? |
|
Mimo przeszłości myszki w czasowniku rozprzestrzenionej od krańca po kraniec, kotara głosu mej dłoni nie tknięta, tęsknoty hieny pozostały przy niej. |
Chociaż myszkował po całym pomieszczeniu, nie znalazł mojego tłumika do zagłuszania sygnału identyfikatora, ale pewnie drań nie zrezygnował i znów będzie szukał. |
|
To, co przy dzbanku też się uczy. |
Komputer podłączony do ukrytych mikrofonów ma zainstalowany algorytm samouczący. |
Koalang w kulturze
W latach 80. w czasopiśmie „Na Przełaj” istniała rubryka, w której publikowano teksty piosenek muzyki młodego pokolenia. Rubryka nazywała się „Koalang”, co miało sugerować by czytając teksty doszukiwać się ukrytych przed cenzurą znaczeń, tak jak w Paradyzji[5]. Teksty były komentowane graficznie przez Krzysztofa Skain Maya[6].
Koalang w internecie
Zjawisko językowe opisane przez Zajdla, niedługo po publikacji „Paradyzji” zaistniało w rzeczywistości[7].
Rozwój koalangu ma ścisły związek z rozwojem internetu, w którym łatwo można prześledzić występowanie tzw. słów kluczowych. Takie śledzenie ułatwia pracę m.in. organom ścigania; dlatego jednymi z pierwszych, którzy zaczęli stosować zabiegi „koalangowe”, byli hakerzy komputerowi. Przykładem może być ich slang, tzw. leet speak, w którym słowo „pornografia” jest zapisywane w niekonwencjonalnej formie „pr0n”.
W ślady hakerów poszli także internauci poszukujący w sieci nielegalnych plików m.in. audio i wideo, a także informacji o nielegalnych usługach. 31 października 2001 r. na grupie usenetowej pl.rec.telewizja ukazał się wpis: „Poprosze o smietanke do salaty... Musze ja podlac czyms swiezym – ta moja sie chyba zwarzyla”. Autor zwracał się w ten sposób o podanie kodów do pirackiego dekodera telewizji cyfrowej Canal+[2].
W XXI w. internetowy koalang najszybciej rozwija się w Chińskiej Republice Ludowej, bo władze tego kraju prowadzą najszerzej zakrojony na całym świecie program cenzurowania sieci (patrz: Projekt Złota Tarcza, Zielona Tama). By oszukać cenzorskie filtry, internauci stosują takie triki jak m.in. zapis homofoniczny w piśmie chińskim, akronimy układane z użyciem transkrypcji hanyu pinyin czy układ pisma od prawej do lewej lub kolumnach[7].
Wokół tego zjawiska powstała subkultura posługująca się własnym kodem kulturowym. Obejmuje on m.in. żartobliwe przeinaczanie terminów oficjalnej propagandy (np. słowo „harmonizacja” 和谐) jest zapisywane homofonem oznaczającym „rzecznego kraba” 河蟹)[8]. Innym przykładem może być tzw. koń trawiasto-błotny (草泥马), homofon przekleństwa, kierowanego pod adresem internetowych cenzorów[9]. Powstają nawet piosenki o wojnie rzecznego kraba z koniem trawiasto-błotnym, będące aluzją do konfliktu cenzury z internautami[10].
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
