Kompania graniczna KOP „Bakszty Małe”

Kompania graniczna KOP „Bakszty Małe” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Kompania graniczna KOP
„Bakszty Małe”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1924
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Bakszty Małe[a]
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Krasne”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Krasne” w 1931

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 10 batalion graniczny ^[1][2], a w jego składzie 11 kompanię graniczną KOP^[3]. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej^[b]. W 1939 3 kompania graniczna KOP „Bakszty Małe” podlegała dowódcy batalionu KOP „Krasne”^[4].

Osobny artykuł: kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza.

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[5]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[6].

3 kompania graniczna „Bakszty” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 30 kilometrów 110 metrów^[7]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Słobódka” i „Czyrewicze” z komendantury „Manuły”^[8] .

Kompanie sąsiednie:

• 2 kompania graniczna KOP „Bryckie” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Dubrowa” – 1928^[9], 1929^[10], 1931^[8] , 1932^[11], 1934^[12], 1938^[13]

Walki kompanii w 1939

17 września 1939 o 3:30 została zaatakowana 3 kompania graniczna „Bakszty Małe”. Załoga strażnicy „Budźki” broniła się prawie godzinę, a jej opór złamano o 4:25. Do niewoli dostało się 6 żołnierzy, napastnicy mieli jednego zabitego i jednego rannego. Do godz. 5:35 walczyła załoga strażnicy „Bakszty Małe”. Po stronie polskiej miało zginąć 2 oficerów, zaś pięciu odnieść ciężkie rany. Sowieci wzięli do niewoli 25 żołnierzy. Ich straty wyniosły 2 ciężko i jeden lekko ranny^[14].

Rano 18 września, w trakcie próby zniszczenia mostu na Berezynie, kompania została zaatakowana przez batalion rozpoznawczy sowieckiej 6 BPanc. Do niewoli dostało się 9 żołnierzy, w tym 2 oficerów^[15].

Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna kompanii granicznej KOP „Bakszty Małe”
Lata	1928 – 1934[9][10][8] [11][12][c]	1938[13]	17 września 1939[16][17]
Strażnice	(41)[18] strażnica KOP „Budźki”[d]	strażnica KOP „Budźki”	1 strażnica KOP „Buźki”[e]
	(42)[3] strażnica KOP „Klimonty”[f]	–	–
	strażnica KOP „Bakszty Wielkie”[g]	strażnica KOP „Bakszty Małe”[h]	2 strażnica KOP „Bakszty Małe”
	(44)[20] strażnica KOP „Radoszkowice”[i]	strażnica KOP „Radoszkowice”	3 strażnica KOP „Radoszkowice”[j]
Inne			pluton odwodowy

Dowódcy kompanii

Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia służby	Kolejne stanowisko
kpt. Bolesław II Kowalski	był 30 IX 1928 − 20 IV 1930	odszedł do 39 pp[21]
kpt. Karol Nałęcki	15 IV 1930 − [21]
kpt. Stanisław Rawa[k]	– 1939

Uwagi

1. folwark Bakszty Małe, gmina Radoszkowice, powiat mołodeczański, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366
3. W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 odnoszą się do stanu sprzed 1937 → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Zalesie”, „Klimonty” i „Bakszty” → Szubański 1993 ↓, s. 276^{[niewiarygodne źródło?]}
4. zaścianek Bućki III, gmina Chocieńczyce, powiat wilejski, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
5. W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Budźki^[19] .
6. wieś Klimonty, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
7. folwark Bakszty Wielkie, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
8. folwark Bakszty Małe, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
9. miasto Radoszkowice, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
10. W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Radoszkowicze^[19] .
11. Stanisław Rawa (1900-1940), kpt. piech., w KOP od 1938. Do mobilizacji dowódca 3 kompanii granicznej „Bakszty Małe”. Przydział mobilizacyjny nieznany. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 743