Konflikt zbrojny

Konflikt zbrojny – rodzaj przemocy zbrojnej polegającej na dążeniu do osiągnięcia celów państwa (koalicji, grupy społecznej) przez wzajemne działania zbrojne przy użyciu sił zbrojnych lub zorganizowanych i uzbrojonych grup.

Definicje i rodzaje

Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii orzekł 2 października 1995, iż konflikt zbrojny istnieje zawsze, gdy między państwami dochodzi do użycia sił zbrojnych lub długotrwałej przemocy zbrojnej między władzami rządowymi a zorganizowanymi grupami zbrojnymi lub między takimi grupami na terytorium jednego państwa^[1].

Pojęcie konfliktu zbrojnego jest szersze od pojęcia wojny, gdyż obejmuje wszelkie przejawy walki zbrojnej, natomiast wojna, ujmowana tradycyjnie, jest przeciwstawiana stanowi pokoju i oznacza sytuację walki zbrojnej między państwami^[2].

Istnieją różne modele systematyzowania konfliktów zbrojnych. Najczęściej wyróżnia się konflikty międzynarodowe oraz konflikty o charakterze wewnątrzpaństwowym. Spośród międzynarodowych jako najważniejsze należy wymienić konflikty między państwami oraz konflikty narodowowyzwoleńcze (także wojny kolonialne)^[3]. Z kolei konflikty wewnątrzpaństwowe, tradycyjnie nazywane wojnami domowymi lub cywilnymi (ang. civil war od łac. bellum civile), ze względu na swój charakter dzielone są na wojny o zdobycie lub odzyskanie władzy w państwie oraz wojny secesyjne, tzn. mające na celu oderwanie części terytorium państwa^[4].

Istotną cechą konfliktu zbrojnego wewnątrzpaństwowego jest fakt, iż rozgrywa się on na terytorium jednego państwa między siłami zbrojnymi lub zorganizowanymi grupami zbrojnymi, pozostającymi pod odpowiednim dowództwem i sprawującymi władzę nad częścią terytorium państwa w sposób umożliwiający im prowadzenie skoordynowanych działań zbrojnych. W takim ujęciu pojęcie konfliktu zbrojnego nie obejmuje zazwyczaj zamieszek wewnętrznych, rozruchów czy sporadycznych aktów przemocy^[5].

Dobra kultury zasługują na ochronę bez względu na rodzaj konfliktu^[6].

Zmiany charakteru współczesnych konfliktów zbrojnych

Wśród wielu cech współczesnych konfliktów zbrojnych odnotowuje się dynamiczne zmiany ich charakteru w postaci^[7]:

• całkowitego wygaszenia tzw. pozasystemowych konfliktów zbrojnych (ang. extrasystemic armed conflicts) prowadzonych pomiędzy państwem a stroną pozapaństwową, poza terytorium tego państwa (wojny kolonialne, wojny imperialne), co ostatecznie nastąpiło w 1975 r.
• znacznego zmniejszenia liczby konfliktów międzypaństwowych (ang. interstate armed conflicts), toczonych pomiędzy dwoma państwami lub większą liczbą państw – z 6 (1948 r.) do 1 (2011 r.)
• znacznego wzrostu liczby konfliktów wewnętrznych (ang. internal armed conflicts, interstate armed conflicts) z udziałem strony rządowej i co najmniej jednej strony wewnętrznej opozycji przy braku zaangażowania stron trzecich – z 14 (w 1946 r.) aż do 63 (w 1992 r.), a następnie stopniowym spadku do 27 (w 2011 r.)
• stałego wzrostu liczby umiędzynarodowionych konfliktów wewnętrznych (ang. internationalized internal armed conflicts), prowadzonych pomiędzy stroną rządową i co najmniej jedną stroną wewnętrznej opozycji przy zaangażowaniu stron trzecich po jednej lub po obu stronach konfliktu – z 0 (w 1956 r.) do 9 (w 2011 r.)

Zobacz też

• strona walcząca
• konflikt międzynarodowy