Kopalnia Węgla Kamiennego Szombierki

Kopalnia Węgla Kamiennego Szombierki (niem. Hohenzollerngrube) – kopalnia węgla kamiennego, działająca od 1870 roku do 1 marca 1996 roku w Szombierkach, dzielnicy Bytomia.

KWK Szombierki

Pozostałości zabudowań KWK Szombierki: wieże szybów Krystyna i Ewa (2013)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Siedziba	Bytom (Szombierki)
Adres	41-907 Bytom, ul. Zabrzańska 16
Data założenia	1870[1]
Data likwidacji	1996
Położenie na mapie Bytomia KWK Szombierki
Położenie na mapie Polski KWK Szombierki
Położenie na mapie województwa śląskiego KWK Szombierki
50°20′18,38″N 18°54′39,73″E

Historia

Początki kopalni sięgają roku 1855 kiedy to 14 lutego nadano pole górnicze Hohenzollern^[2]. Ostatecznie kopalnia powstała w 1870 w wyniku połączenia pól górniczych Hohenzollern oraz nadanych 31 marca 1869 pól Comtesse, Elinor oraz Kleine^[1]. Kopalnia początkowo była własnością Joanny Schaffgotsch. W latach 1870–1873 zbudowano 2 szyby: Hohenzollern (Ewa, szyb odwadniający) i Kaiser Wilhelm (Krystyna, szyb wydobywczy)^[2][3]. Uroczyste oddanie szybów nastąpiło 8 lipca 1873, natomiast pierwszy wagonik węgla został wydobyty 5 września 1873^[3].

W pierwszym roku kopalnia wydobyła 4627 ton węgla zatrudniając 180 pracowników (174 mężczyzn i 6 kobiet)^[3].

W latach 1882–1922 była częścią utworzonej w latach 60 XIX wieku kopalni Paulus-Hohenzollern, której właścicielem była spółka Gräflich Schaffgotsch’sche Werke GmbH^[1][4][5][6]. Od roku 1922 ponownie stanowiła osobny zakład. Wieża szybu Krystyna została oddana w 1929, cztery lata później na wieży zamontowano największą w Europie maszynę wyciągową o mocy 3264 KM^[3].

Nazwę kopalni i szybów zmieniono w 1945 r., po przyłączeniu Bytomia do Rzeczypospolitej Polskiej. W latach 1945–1957 kopalnia należała do Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego (RZPW).

Przy kopalni, od września 1945 r. przez lata 40 XX wieku działał obóz pracy przymusowej organizowany przez MBP. Składał się z 5 baraków^[7].

1 kwietnia 1957 została włączona do Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego^[8][1][3]. 1 stycznia 1970 została do niej przyłączona kopalnia Karol w Orzegowie^[1].

W 1979 roku zlikwidowano szyb Jadwiga (wcześniejsza nazwa: Sommer), który znajdował się w Szombierkach, przy dzisiejszej ul. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego (w pobliżu stawu Zomerek); obok szybu był zbiornik podsadzkowy, który działał do tegoż roku^[9].

1 września 1993 roku nastąpiło połączenie kopalni Centrum z kopalnią Szombierki; utworzono tym samym Kopalnię Węgla Kamiennego Centrum-Szombierki^[10].

1 stycznia 1996 roku rozpoczęto likwidację ruchu Szombierki^[2]; 1 marca tegoż roku zakończono wydobycie w tymże ruchu^[11]. Większość zabudowań ruchu Szombierki (poza Szybem Krystyna i Ewa) została rozebrana do 2001 roku^[12].

30 grudnia 2004 do rejestru zabytków została wpisana wieża wyciągowa szybu Krystyna dawnej kopalni węgla kamiennego Szombierki (nr rej.: A/135/04) wraz z najbliższym otoczeniem oraz pozostałościami wyposażenia w postaci elektrycznej maszyny wyciągowej przedziału zachodniego i elektrycznej maszyny wyciągowej przedziału wschodniego. Granice ochrony obejmują wieżę wyciągową wraz z wyposażeniem oraz najbliższym otoczeniem^[13].

Szyb Ewa nadal pozostaje czynny, jest częścią Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń (Pompownia Szombierki); istnieje połączenie dołowe z KWK Centrum.

Wydobycie

Rok	Wydobycie (tys. ton)
1891	470
1912	2487
1938	2025
1970	2522
1979	2068

Imię nosiły lub noszą statki:[14]

• Kopalnia Szombierki (1942)
• Kopalnia Szombierki (1979)