Władcy Pomorza Gdańskiego

Nagrobek książąt pomorskich w archikatedrze oliwskiej

Książęta gdańscy (pomorscy) (XI-XII w.)

Daty panowania	Władca	Uwagi
ok. 1046	Siemomysł	Książę pomorski, znany jedynie z zapiski w Rocznikach altaichskich i dokumentu króla niemieckiego Henryka III z 1040
ok. 1060 – 1106	Świętobor I
1106 – ok. 1113	Świętopełk I

Pomorze Gdańskie jako część Polski (od XII w.)

Bolesław III Krzywousty pokonał dwóch książąt pomorskich – sądzi się, że jednym z nich mógł być Świętopełk I. Od tego momentu datuje się podległość Pomorza Gdańskiego Polsce, zaś gwarantami zależności mieli być namiestnicy (z tytułem princeps), od drugiej połowy XII w. tworzący dynastię Sobiesławiców. W 1227 roku przyjęto tytuł dux Pomeraniae.

Dynastia Sobiesławiców

Daty panowania	Władca	Pokrewieństwo	Uwagi
?-ok. 1178	Sobiesław I gdański
ok. 1178-1205/07	Sambor I gdański	syn Sobiesława I
? – 1200/07	Grzymisław	Prawdopodobnie syn lub wnuk Świętopełka I	książę (namiestnik) świecki i lubiszewsko-tczewski
ok. 1178-1213/20	Mściwoj I gdański (Mszczuj I)	syn Sobiesława I	oficjalnie zarządca Pomorza, od ok. 1178 w Białogardzie nad Łebą, od 1205/07 w całości księstwa, od ok. 1210 po Grzymisławie (teść?) w Świeciu i Lubiszewie, od 1210 lennik Danii (stan ten się nie utrzymał)
1213/20 1266	Świętopełk II Wielki	syn Mściwoja I,	razem z braćmi do ok. 1229, od ok. 1224 wydzielił bratu Warcisławowi I Świecie i Gniew, od 1227 z tytułem księcia, wydzielił braciom: Raciborowi Białogardę nad Łebą, a Samborowi II Lubiszewo i Tczew, 1230 – ok. 1260 w Świeciu, od 1335/6 w Słupsku i Sławnie, od ok. 1262 w Białogardzie nad Łebą, pełnił zwierzchnictwo oficjalne nad braćmi
1219/20-1230	Warcisław I świecki	syn Mściwoja I	razem z braćmi, od ok. 1224 w Świeciu i Gniewie, od 1227 z tytułem księcia
1219/20-ok. 1262 usunięty	Racibor białogardzki	syn Mściwoja I	razem z braćmi, od 1229 książę na Białogardzie nad Łebą
1219/20-1271 usunięty	Sambor II tczewski	syn Mściwoja I	razem z braćmi, od 1229 książę na Lubiszewie i Tczewie, od 1230 w Gniewie
ok. 1260-1294 (patrz niżej)	Mściwój II (Mszczuj II)	syn Świętopełka II	w Świeciu, 1269-1271 lennik Brandenburgii, od 1266 formalny zwierzchnik Pomorza, 1269-1270 w niewoli, od 1271 w Gdańsku i Słupsku, od 1271 w Lubiszewie, Tczewie i Gniewie, od 1272 w Białogardzie nad Łebą, od 1273 w Wyszogrodzie
1266-1271 usunięty	Warcisław II gdański	syn Świętopełka II	w Gdańsku, Białogardzie, Słupsku i Sławnie, 1267 strata Sławna, 1269 strata Białogardy

Władcy Pomorza gdańskiego z dynastii Sobiesławiców (z uwzględnieniem podziałów dzielnicowych).

Sobiesław I gdański namiestnik pomorski 1155-1177/80	Sambor I gdański namiestnik pomorski 1177/80-1205	Mściwój I gdański namiestnik pomorski 1205-1219/20	Świętopełk II Wielki namiestnik pomorski 1219/20-1227 ks. gdański 1227-1266		Warcisław II ks. gdański 1266-1270	Mściwój II ks. pomorski 1270-1294
			Warcisław I świecki ks. świecko- lubiszewski 1227-1227/33	Racibor ks. białogardzki 1233-1262
				Sambor II ks. lubiszewski (tczewski) 1233-1269
				Mściwój II ks. świecki 1255-1270

Zjednoczone Pomorze gdańskie (1271-1309)

Dynastia Sobiesławiców

Daty panowania	Władca	Pokrewieństwo	Uwagi
1271 – 1294	Mściwój II (Mszczuj II)	syn Świętopełka II

Dynastia Piastów

Daty panowania	Władca	Pokrewieństwo	Uwagi (wytłuszczono władztwa spoza dzielnicy)
1294 – 1296	Przemysł II	z Piastów wielkopolskich	usynowiony przez Mściwoja II, formalny koregent od 1282 od 1273 – książę poznański od 1279 – książę wielkopolski od 1295 – król Polski
1296 usunięty	Leszek inowrocławski	z Piastów kujawskich	usunięty, ale utrzymał się w Wyszogrodzie
1296 – 1299 usunięty	Władysław I Łokietek	stryj Leszka inowrocławskiego	prawny następca Przemysła II, od 1267 – książę na Kujawach, od 1288 – w Sieradzu, 1289 – 1292 – książę sandomierski, od 1292 – lennik Wacława II, od 1294 – książę łęczycki, od 1296 – książę wielkopolski

Dynastia Przemyślidów

Daty panowania	Władca	Pokrewieństwo	Uwagi (wytłuszczono władztwa spoza dzielnicy)
1299 – 1305	Wacław II	zięć Przemysła II	od 1278 (1297) – król czeski od 1291 – książę krakowski od 1292 – książę sandomierski od 1299 – książę wielkopolski od 1300 – król Polski
1305 – 1306	Wacław III	syn Wacława II	1305 – 1306 król czeski i polski, 1301 – 1305 król węgierski

Dynastia Piastów

Daty panowania	Władca	Pokrewieństwo	Uwagi (wytłuszczono władztwa spoza dzielnicy)
1306 – 1308/09 ponownie usunięty	Władysław I Łokietek	stryj Leszka inowrocławskiego	1305 – 1320 – książę krakowski od 1314 – książę wielkopolski 1320 – 1333 – król Polski
1306 – 1309 usunięty	Przemysł inowrocławski	bratanek Władysława I, brat Leszka	namiestnik w Świeciu 1287 – 1314, 1320/24 – 1327 – książę inowrocławski potem książę sieradzki
1306 – 1309 usunięty	Kazimierz III gniewkowski	bratanek Władysława I, brat Leszka	namiestnik w Tczewie 1314 – 1347/50 – książę gniewkowski

Pomorze Gdańskie po 1308/1309

Od 1308/09 Pomorze Gdańskie przeszło pod panowanie zakonu krzyżackiego. Do Królestwa Polskiego powróciło w 1466 w wyniku wojny trzynastoletniej.

Wolne Miasto Gdańsk (1807-1814) – tytularny książę gdański

Daty panowania	Władca	Uwagi
10 sierpnia 1808 - 14 sierpnia 1820	François Joseph Lefebvre	marszałek Francji – tytuł książęcy nadany przez Napoleona Bonaparte za zdobycie Gdańska w maju 1807 roku

Zobacz też

• książęta pomorscy
• historia Polski
• władcy Polski
• Piastowie

Bibliografia

• Bądkowski L., Samp W., Poczet książąt Pomorza Gdańskiego, Gdańsk 1974.
• Bruski K., Lokalne elity rycerstwa na Pomorzu Gdańskim w okresie panowania zakonu krzyżackiego, Gdańsk 2002.
• Myślenicki W., Pomorscy sprzymierzeńcy Jagiellończyków, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1979.
• Spors J., Podziały administracyjne Pomorza Gdańskiego i Sławieńsko-Słupskiego od XII do początków XIV w., Słupsk 1983.
• Śliwiński B., Poczet książąt gdańskich, Gdańsk 1997.