Księstwo zwienigorodzkie (dzielnica Księstwa Karaczewskiego)

Księstwo zwienigorodzkie^[a] (ros. Звенигородское княжество) – księstwo udzielne z centrum w Zwienigorodzie nad Oką (Zwienigorodzie Siewierskim) w ramach księstwa karaczewskiego, jednego z księstw wierchowskich, istniejące w XIV-XV w.^[1]

Ten artykuł dotyczy księstwa w ramach księstw wierchowskich. Zobacz też: inne znaczenia nazwy księstwo zwienigorodzkie.

Historia

Księstwo zwienigorodzkie powstała na skutek rozdrobnienia dawnego księstwo czernihowskiego jako dzielnica we wschodniej części księstwa karaczewskiego. Pod względem znaczenia zajmowała trzecie miejsce wśród innych dzielnic Karaczewszczyzny: po księstwie karaczewskim i księstwie kozielskim^[2]. W 2 poł. XIV w., podobnie jak inne księstwa wierchowskie stało się lennem Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 2 poł. XV w. Zwienigorod i jego okolice, już wcześniej wyludnione, zostały spustoszone w wyniku wojen litewsko-moskiewskich, a terytorium księstwa ostatecznie przyłączono do Moskwy (wojna litewsko-moskiewska 1492-1494)^[2].

Książęta zwienigorodzcy

• (Andrzej Mścisławowicz(inne języki): ?-1339^[3]) – syn Mścisława Michałowicza, księcia karaczewskiego i kozielskiego, wnuk Michała I Wsiewołodowicza Świętego, zięć Olgimunta Holszańskiego, zginął z ręki swojego bratanka, Wasyla Pantalejmonowicza, w czasie walk o Kozielsk^[4].
• Fiodor Andrzejewicz (Фёдор Андреевич: 1339 - po 1377) – syn Andrzeja Mścisławowicza, wzmiankowany w 1377 r. jako lennik Wielkiego Księstwa Litewskiego^[4].
• Iwan Andrzejewicz Bołch (Іван Андреевич Болх) – syn Andrzeja Mścisławowicza, książę bołchowsko-zwienigorodzki w 2 poł. XIV w.^[4], według niektórych źródeł protoplasta kniaziów Bołchowskich^[5][4].
• Aleksander Fiodorowicz (Александр Фёдорович: po 1377 - 1408) – syn Fiodora Andrzejewicza, w 1408 r. przeszedł na służbę moskiewską, opuszczając swoje księstwo wraz z synami oraz Świdrygiełłą (swoim ówczesnym suzerenem) i innymi kniaziami karaczewskimi^[4].
• Roman Iwanowicz (Роман Иванович:po 1408) – objął władzę w księstwie zwienigorodzkim po wyjeździe Aleksandra Fiodorowicza do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego^[4].

Gleb Aleksandrowicz, syn Aleksandra Fiodorowicza, był kniaziem Zwienigorodskim jedynie z nazwiska. Przypuszcza się, że zmarł przed 1408 r., ponieważ wraz z ojcem i braćmi nie przeszedł na służbę moskiewską. Jego potomkowie służyli książętom twerskim^[4].

Jako książę zwinogorodzki wymieniany jest także wyżej wspomniany (Wasyl Pantalejmonowicz(inne języki)), udzielny książę karaczewski^[6].

Od Aleksandra Fiodorowicza i jego synów wywodzi się ród kniaziów Zwienigorodskich, którego przedstawiciele sprawowali w Rosji urzędy okolniczych, wojewodów i namiestników^[7].

Uwagi

1. Zgodnie z zasadami polskiej ortografii: Księstwo Zwienigorodzkie jako nazwa własna państwa, regionu, prowincji (sjp.pwn.pl/zasady) lub księstwo zwienigorodzkie jako nazwa okręgu administracyjnego w obrębie państwa (sjp.pwn.pl/zasady)