Los człowieka (film)

Los człowieka (ros. Судьба человека) – radziecki czarno-biały dramat wojenny z 1959 roku w reżyserii Siergieja Bondarczuka, będący jego pełnometrażowym debiutem. Ekranizacja opowiadania Michaiła Szołochowa pod tym samym tytułem.

Los człowieka

Судьба человека

Gatunek	dramat wojenny
Rok produkcji	1959
Data premiery	12 kwietnia 1959
Kraj produkcji	ZSRR
Język	rosyjski niemiecki
Czas trwania	103 min
Reżyseria	Siergiej Bondarczuk
Scenariusz	Jurij Łukin Fiodor Szachmagonow (na podstawie powieści Michaiła Szołochowa)
Główne role	Siergiej Bondarczuk Pawieł Boriskin
Muzyka	Wieniamin Basner
Zdjęcia	Władimir Monachow
Scenografia	Ippolit Nowodieriożkin Siergiej Woronkow
Montaż	Tatiana Lichaczowa
Produkcja	Mosfilm
Nagrody
1959: Grand Prix na MFF w Moskwie

Zdjęcia kręcono w Tambowie, Woroneżu i Królewcu^[1].

Fabuła

ZSRR wiosną 1946 roku. Andriej Sokołow, wraz z kilkuletnim chłopcem oczekuje na przeprawę promową. Wraz z nim czeka przypadkowy mężczyzna, który wysłuchuje opowieści o losach Andrieja podczas wielkiej wojny ojczyźnianej. Andriej był do wybuchu wojny prostym cieślą, który miał dom i kochającą rodzinę. Jednak wraz z atakiem Niemiec hitlerowskich na ZSRR w 1941 roku został powołany do wojska i służył jako kierowca ciężarówki. Ciężko ranny trafił do niewoli, w której dzięki własnemu sprytowi, w obozach jenieckich udało mu się przetrwać aż do 1944 roku, kiedy to uciekł. Ponownie walczył w szeregach Armii Czerwonej, jednak po bombardowaniu z jego domu pozostały tylko gruzy, a żona zginęła. Jedyną nadzieją trzymającą go przy życiu pozostał syn – bohaterski kapitan artylerii, którego również dosięga śmierć tuż przed kapitulacją III Rzeszy.

Cztery lata wojny uczyniły z Sokołowa wrak człowieka – zginęli wszyscy jego bliscy, a triumf zwycięstwa niewiele dla niego znaczy. Wojna była dla niego jedynie długą drogą cierpień i poniżeń, prowadzącą do samotności. Osiada w Uriupińsku, gdzie pracuje jako kierowca ciężarówki. Jego uwagę zwraca włóczący się po zabłoconych ulicach, brudny i wygłodniały chłopiec, który od lat czeka na swoich rodziców. Sokołow okłamuje malca, że jest jego ojcem i przygarnia sierotę.

Obsada

• Siergiej Bondarczuk – Andriej Sokołow
• Pawieł Boriskin – Wania
• Zinaida Kirijenko – Irina Sokołowa
• Paweł Wołkow – Iwan Timofiejewicz
• Jurij Awierin – komendant obozu Müller
• Kiriłł Alieksiejew – niemiecki major
• Jewgienij Tietierin – słuchacz opowieści Sokołowa
• Anatolij Czemodurow
• Lew Borisow
• Gieorgij Millar
• Jewgienij Morgunow

i inni.

O filmie

Film Bondarczuka jest majstersztykiem radzieckiego kina propagandowego. Wartka i żywa akcja, połączona z przejmującą i przepojoną głębokim humanizmem fabułą powodują, że jest on prosty i zrozumiały dla każdego widza. Po jego obejrzeniu nie można mieć już żadnych wątpliwości, kto był największą ofiarą hitleryzmu w czasie II wojny światowej. Nie wolny od, momentami, sztucznego patosu, stał się filmem sławnym i głośnym. Tylko w ZSRR obejrzało go blisko 40 mln ludzi^[2].

Po raz pierwszy w filmie radzieckim, wielką wojnę ojczyźnianą pokazano z perspektywy jednostki, a nie całego „bohaterskiego narodu”. Poruszono w nim zakazane do tej pory tematy, takie jak los żołnierzy radzieckich w niewoli, którzy wcześniej, rozkazem Stalina uważani byli za zdrajców. Według niektórych krytyków obraz Bondarczuka przewyższył swój literacki pierwowzór^[3].