Młyny Richtera w Toruniu

Młyny Richtera w Toruniu (również Młyn Richtera^[1], Młyn Rychtera^[1]) – dawny kompleks młynowy znajdujący się przy ul. Władysława Łokietka 5 na Mokrem oraz Tadeusza Kościuszki 75/77 w Toruniu^[1][2], obecnie siedziba Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy, Toruńskiego Inkubatora Technologicznego^[3], Międzynarodowe Centrum Spotkań Młodzieży^[4], Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury^[5].

Młyny Richtera
Młyn Richtera, Młyn Rychtera

Zespół budynków widziany od strony zachodniej
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Władysława Łokietka 5 i Tadeusza Kościuszki 75/77
Typ budynku	młyn zbożowy
Ukończenie budowy	XIX w.
Położenie na mapie Torunia Młyny Richtera Młyn Richtera, Młyn Rychtera
Położenie na mapie Polski Młyny Richtera Młyn Richtera, Młyn Rychtera
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Młyny Richtera Młyn Richtera, Młyn Rychtera
53°01′32″N 18°37′38″E

Inwestorem kompleksu był Gustaw Gerson, który w 1881 roku kupił teren położony pomiędzy obecną ul. Władysława Łokietka a Strugą Toruńską, w bliskim sąsiedztwie dworca kolejowego Toruń Mokre. W latach 80. XIX wieku rozpoczęto budowę pierwszych spichlerzy i młyna. W 1887 roku rozpoczęła się produkcja. Młyn zbudowano na planie litery „L”, od strony wschodniej był połączony z budynkiem kotła. Od strony ulicy Kościuszki stał dom z ogrodem, budynkiem gospodarczym i stajnią. Na skraju działki znajdował się skład węgla i stajnie. W 1909 roku przy południowej stronie młyna dobudowano spichlerz, w 1916 roku przy zachodniej stronie wybudowano kolejny spichlerz. Oba budynki zaprojektował E. Hoffmann^[1].

Po 1920 roku kompleks kupił warszawski przedsiębiorca Leopold Richter (Rychter)^[6][7]. Cały kompleks przebudowano i unowocześniono^[1]. W okresie międzywojennym w zakładzie pracowało od 50 do 60 robotników^[8]. W wyniku remontu zatarł się pierwotny wygląd młyna^[1]. 12/13 maja 1941 roku Polska Armia Powstania podpaliła młyny^[9]. Zniszczeniu uległy silosy, młyn żytni i kaszarnia. Po pożarze Niemcy odbudowali i rozbudowali młyn. Nowa bryła młyna nawiązywała do kościoła św. Janów w Toruniu, w swoim założeniu miała wzbudzać szacunek do potęgi III Rzeszy oraz nawiązywać do architektury gotyckiej^[1].

W dniach 16-17 maja 1941 roku hitlerowcy zamordowali pracowników młyna, oskarżonych o współpracę z Polską Armią Powstania^[10]. Na cześć zamordowanych w 1967 roku przy ścianie budynku od strony ul. Tadeusza Kościuszki odsłonięto pomnik ku czci pomordowanych pracowników młyna, składający się z dwóch tablic (okrągłej i prostokątnej) oraz znicza w formie koła młyńskiego^[11].

W latach 60. dokonano ostatniej rozbudowy młyna^[7]. W 1989 roku młyny zaprzestały produkcji. Opuszczone budynki ulegały degradacji. W 2009 roku władze Torunia podjęły się utworzenia w młynach Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy^[1]. Centrum oddano do użytku w listopadzie 2013 roku^[12]. W styczniu 2014 roku w młynach otwarto Toruński Inkubator Technologiczny^[13]. W listopadzie 2018 roku podczas prac remontowych odsłonięto częściowo zachowane logo młyna z napisem [TORUŃSKI MŁYN] PAROWY LEOPOLD RYCHTER^[6]. W lipcu 2022 roku cały obiekt przemianowano na Młyn Kultury^[14].

Obiekt figuruje w gminnej ewidencji zabytków (nr 1715)^[2].