Mathieu Kérékou

Mathieu Kérékou (ur. 2 września 1933 w Kouarfie, zm. 14 października 2015 w Kotonu^[1]) – beniński wojskowy i polityk, prezydent Beninu w latach 1972–1991 i 1996–2006^[2][3][4][5].

Mathieu Kérékou

Data i miejsce urodzenia	2 września 1933 Kouarfa
Data i miejsce śmierci	14 października 2015 Kotonu
Prezydent Beninu
Okres	od 4 kwietnia 1996 do 6 kwietnia 2006
Przynależność polityczna	Akcja na rzecz Odnowy i Rozwoju
Poprzednik	Nicéphore Soglo
Następca	Yayi Boni
Prezydent Beninu
Okres	od 26 października 1972 do 4 kwietnia 1991
Przynależność polityczna	Partia Ludowej Rewolucji Beninu
Poprzednik	Justin Ahomadegbé
Następca	Nicéphore Soglo

Życiorys

Urodził się w 1933 roku. Kształcił się w szkołach wojskowych w Mali i Senegalu, po czym w 1960 roku wstąpił do armii francuskiej^[6]. Po uzyskaniu niepodległości przez kraj, od 1961 do 1963 roku był adiutantem przy prezydencie Hubercie Maga^[7]. W 1967 roku uczestniczył w wojskowym zamachu stanu^[2] zorganizowanym przez jego kuzyna Maurice Kouandété^[4].

W 1972 roku przeprowadził kolejny pucz który wyniósł go do władzy^[3]. Będący w stopniu majora Kérékou został szefem państwa i rządu oraz ministrem obrony i innych resortów^[2], awansowany przy tym do stopnia generała^[2]. Wraz z grupą młodych oficerów doprowadził do usunięcia z armii oficerów starszego pokolenia^[3]. Na krótko po przejęciu władzy ogłosił, że poprzednie rządy realizowały politykę francuską, a wojsko pod jego kierunkiem dąży do likwidacji obcych wpływów politycznych i kulturalnych. Polityka ta zyskała miano „wojującego nacjonalizmu“^[3].

W polityce zagranicznej prowadził politykę niezaangażowania oraz uruchomił relacje dyplomatyczne z radykalnymi państwami takimi jak Libia, Chińska Republika Ludowa czy Korea Północna^[3]. W 1973 roku pozwolił na działalność radykalnym ruchom studenckim, które częściowo, jak się okazało, były przeciwne wojskowym rządom, uważając je za zbyt konserwatywne. Po strajkach radykalnych studentów, w styczniu 1974 roku, zabronił działalności ich organizacjom, określając studenckich działaczy jako „anarchistów“^[3].

W listopadzie 1974 roku ogłosił obowiązywanie w kraju ideologii marksistowskiej^[8] (przy zachowaniu tendencji nacjonalistycznych)^[3]. W 1975 roku został sekretarzem generalnym Komitetu Centralnego Partii Ludowej Rewolucji Beninu, który sprawował odtąd jednopartyjne rządy^[2]. W październiku tego samego roku przemianował nazwę kraju z Dahomej na Ludową Republikę Beninu. Przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, banków, złóż ropy naftowej i szkolnictwa^[2][4]. Taka polityka gospodarcza rządu uderzyła we francuskie interesy w kraju. W odpowiedzi Francja rozpoczęła gospodarczy bojkot Beninu i wstrzymała pożyczki dla byłej kolonii^[3]. W 1977 roku doszło do nieudanej inwazji najemników opłaconych prawdopodobnie przez Maroko i Gabon^[3]. W listopadzie 1977 roku jego rząd wprowadził nową konstytucję^[3]. W 1980 według niektórych wersji przyjął islam (był katolikiem i równocześnie praktykował voodoo) i zmienił imię na Ahmed^[5][4]. Do rzekomej konwersji miało dojść w trakcie jego wizyty w Libii i miała ona posłużyć do pozyskania libijskiej pomocy^[9]. Niezależnie od tego czy do konwersji doszło, ewentualna zmiana nie była długa, wkrótce powrócił do poprzedniego imienia i ponownie praktykował chrześcijaństwo. W 1987 roku przekształcił system rządów wojskowych w cywilny^[4]. Około 1990 roku konwertował na ewangelikalny protestantyzm^[10].

Mathieu Kérékou z rumuńskim przywódcą Nicolae Ceauescu w 1976 roku

Jego rządy cechowały się stabilnością wewnętrzną (rozbił kilka prób puczu^[5]), niemniej jednak nieudane eksperymenty gospodarcze (w szczególności w dziedzinie produkcji rolnej, które to zostały uniemożliwione przez suszę^[8]) skłoniły Kérékou do szukania pomocy gospodarczej za granicą^[8][2][4]. W 1989 roku zapowiedział demokratyzację i zrezygnował z marksizmu. Rok później wprowadził system wielopartyjny (tym samym zlikwidowana została monopartia^[11]) i usunął z nazwy państwa określenie „Ludowa”^[8][3]. W 1991 roku zezwolił na przeprowadzenie pierwszych wolnych wyborów. Przegrał je z kandydatem opozycji Nicéphore Soglo^[8][3].

Do władzy powrócił w wyniku wyborów prezydenckich w 1996 roku^[8], w których wystartował jako kandydat ugrupowania Akcja na rzecz Odnowy i Rozwoju^[12]. W 2001 roku uzyskał reelekcję.

W 2006 roku wycofał się z życia politycznego po przekroczeniu limitu sprawowania kadencji prezydenckich. Zmarł w 2015 roku^[4]. Po ogłoszeniu jego śmierci miała miejsca tygodniowa żałoba narodowa^[13]. Benin pod jego rządami stał się rzadkim w Afryce przykładem udanego przejścia do demokracji^[8].