Tradycyjna medycyna chińska

Tradycyjna medycyna chińska (chiń. upr. 中医; chiń. trad. 中醫; pinyin Zhōngyī) – styl medycyny tradycyjnej powstały na fundamentach ponad 2500-letniej chińskiej tradycji praktyk medycznych, zawiera różne formy medycyny ziołowej, akupunkturę, masaże, ćwiczenia Qigong i terapie dietetyczne^[1], a ostatnio także wpływy medycyny konwencjonalnej. Tradycyjna medycyna chińska jest szeroko stosowana w Chinach^[1] (gdzie od dawna stanowi standard usług medycznych), ale staje się coraz bardziej powszechna w Europie i Ameryce Północnej (jako uzupełniająca medycyna alternatywna)^[1].

Tradycyjne chińskie lekarstwa i suszone produkty w Tsim Sha Tsui w Hongkongu

Jednym z głównych założeń tradycyjnej medycyny chińskiej jest to, że energia witalna ciała (chiń. upr. 气; chiń. trad. 氣; pinyin Qì) krąży przez kanały zwane meridianami, które mają rozgałęzienia powiązane z różnymi organami ciała^[2]. Koncepcja ciała i choroby używana w tradycyjnej medycynie chińskiej ma starożytne podstawy i kładzie nacisk na procesy dynamiczne nad strukturą materiałową, w czym podobna jest do europejskiej teorii humoralnej^[3]. Badania naukowe nie znalazły histologicznych ani fizjologicznych dowodów na koncepcje tradycyjnej medycyny chińskiej, takich jak qi, meridiany, czy punkty akupunktury^[4][5][6].

Teoria tradycyjnej medycyny chińskiej nie jest oparta na wiedzy naukowej, ponadto osoby praktykujące jej metody nie zgadzają się ze sobą co do sposobów diagnozy i leczenia^[2]. Efektywność chińskiej medycyny ziołowej jest słabo przebadana i udokumentowana^[7]. Istnieją obawy odnośnie do ilości potencjalnie toksycznych roślin, części zwierząt i minerałów w środkach medycyny chińskiej^[8], np. kwas arystolochowy występujący w wielu ziołach tradycyjnej medycyny chińskiej został powiązany z chorobami nerek i różnymi odmianami raka^[9]. Poza tym istnieją obawy odnośnie do nielegalnego handlu i transportu zagrożonych gatunków, takich jak nosorożce i tygrysy, oraz traktowania specjalnie hodowanych do tych celów zwierząt, np. niedźwiedzi^[10]. Analiza kosztów-efektywności wykazała, że badania w tradycyjnej medycynie chińskiej mają niski poziom dowodowy i dotychczas nie wykazały korzystnych wyników^[11]. Prowadzone są badania farmaceutyczne nad potencjalnym użyciem środków tradycyjnej medycyny chińskiej w nowych lekach, z małą ilością pozytywnych rezultatów^[12]. Artykuł wstępny w czasopiśmie „Nature” opisał tradycyjną medycynę chińską jako powiązaną z pseudonauką i stwierdził, że większość jej zabiegów nie ma logicznego mechanizmu działania^[12]. Zwolennicy tradycyjnej medycyny chińskiej twierdzą, że badania jak do tej pory nie odkryły najważniejszych cech tej medycyny, takich jak nieznane interakcje pomiędzy różnymi składnikami i skomplikowanymi systemami biologicznymi^[12]. W 2019 roku również WHO uznało tradycyjną medycynę chińską za naukę^[13].

Historia

Kompendium „Materia Medica” napisane przez Li Shizhena (1518–1593) podczas trwania dynastii Ming w Chinach. Wydanie z 1593 roku.

Szkic do akupunktury z ok. 1340 roku, za dynastii Yuan

Doktryny tradycyjnej medycyny chińskiej są zakorzenione w książkach takich jak Kanon medycyny Żółtego Cesarza i Traktat o uderzeniach zimna, jak również przez pojęcia kosmologiczne np. yin i yang, czy wu xing. Począwszy od lat 50. XX wieku, zostały te pojęcia ustandaryzowane łącznie z pojęciami anatomii i patologii. Od tego czasu tradycyjna medycyna chińska zaczęła być promowana przez rząd chiński^[14].

Anatomia i diagnostyka

Poglądy tradycyjnej medycyny chińskiej na ciało ludzkie kładzie mały nacisk na strukturę anatomiczną, a większy na identyfikację jednostek funkcjonalnych (które regulują trawienie, oddychanie, starzenie się itp.). Zdrowie postrzegane jest jako harmonijna interakcja między tymi jednostkami i światem zewnętrznym, choroba zaś interpretowana jest jako dysharmonia w interakcjach^[15]. Diagnoza w tradycyjnej medycynie chińskiej ma na celu wykrycie symptomów dysharmonii przez pomiar pulsu, badania języka, skóry i oczu, a także przez obserwowanie m.in. snu i nawyków żywieniowych osoby^[16][17].

Zobacz też

• Ajurweda