Merkuriusz Polski Ordynaryjny

Merkuriusz Polski Ordynaryjny – dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej – najstarsza zachowana polska, periodyczna gazeta, drukowana mieszaną czcionką italiką oraz szwabachą, wydana po raz pierwszy w Krakowie 3 stycznia 1661.

Merkuriusz Polski Ordynaryjny

Merkuriusz Polski dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej

Pierwsza strona 1. numeru gazety.
Częstotliwość	nieregularnik
Państwo	I Rzeczpospolita
Tematyka	informacyjna
Pierwszy numer	3 stycznia 1661
Ostatni numer	22 lipca 1661
Stali współpracownicy	Hieronim Pinocci Jan Aleksander Gorczyn
Średni nakład	100–200 egz.
Liczba stron	8–12

Kraków, Mały Rynek 6, tablica pamiątkowa.

Nazwa

Nazwa pochodzi od rzymskiego boga Merkurego, patrona kupców i kurierów. Nadano ją według XVII-wiecznego zwyczaju nazywania druków zawierających bieżące oraz aktualne wiadomości Merkuriuszami (od Merkurego patrona zawodów zajmujących się przewozem listów oraz wieści pomiędzy różnymi regionami i państwami). Istniało wówczas w Europie kilka gazet o takim tytule np. szkocka Mercurius Caledonius – Comprising The Affairs now in Agitation in Scotland With A Survey of Forraign Intelligence, angielskie Mercurius Aulicus oraz Mercurius – Britannicus communicating the affaires of great Britaine: For the better information of the People^[1].

Pierwszy numer gazety nosił tytuł Merkuriusz Polski dopiero w drugim dodano rozszerzoną nazwę Merkuriusz Polski Ordynaryjny. Kilka numerów pisma nosiło nazwę Merkuriusz Polski Extraordynaryjny najczęściej zawierających dodatkowe materiały w postaci treści listów lub druków urzędowych. Ostatni numer z dnia 15 lipca 1661 roku nosił nazwę Merkuriusz Ordynaryjny To Jest Nowiny Z Różnych Krajów.

Historia

Osobny artykuł: Historia druku w Polsce.

Wydawanie Merkuriusza zainicjowała królowa Ludwika Maria Gonzaga, żona Jana II Kazimierza. Koordynatorem został marszałek nadworny koronny Łukasz Opaliński^[2].

Merkuriusz ukazywał się 1-2 razy w tygodniu w nakładzie 100-200 egzemplarzy i 8-12 stron. Kosztował 10 groszy^[1]. Powstawał w Krakowie, ale od 38 numeru jego redakcję przeniesiono do Warszawy. Autorami tekstów byli Polak włoskiego pochodzenia, Hieronim Pinocci i Jan Aleksander Gorczyn (drukarz krakowski). Artykuł wstępny pierwszego numeru zaczynał się od słów:

„Ten jest, że tak rzekę, jedyny pokarm dowcipu ludzkiego, umieć i wiedzieć jak najwięcej: tym się karmi, tym się cieszy, tym się kontentuje.”

W pierwszym wydaniu najwięcej pisze się o rodach panujących, wojnach, traktatach, politycznych planach. Merkuriusza przestano wydawać w roku jego powstania. Ostatni, 41. numer, ukazał się 22 lipca 1661^[3]. Wraz z Merkuriuszem wychodziła gazeta przekazująca informacje z Polski za granicę pt. Continuazione del Mercurio Polacco. Treść jej odbiegała jednak od zawartości Merkuriusza^[4].

Wznowienia

Tytuł wznowił w latach 1933–1939 w Warszawie w formie tygodnika politycznego Władysław Zambrzycki. W 1978 roku „Merkuriusz” wydany został w formie książki przez Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe^[5].

Zobacz też

• Historia druku w Polsce
• Merkuriusz Polski Nowy, ale Dawnemu Wielce Podobny