Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Napój energetyzujący
pobudzający napój bezalkoholowy (kofeina, tauryna, guarana) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Napój energetyzujący (ang. energy drink), potocznie napój energetyczny i energetyk – pobudzający, przeważnie gazowany napój bezalkoholowy, z reguły zawierający kofeinę, taurynę i guaranę (źródło kofeiny). Bywa mylony z napojami izotonicznymi, które mają inne działanie.
Remove ads
Historia
Pierwszy energy drink pojawił się w USA w 1949; sprzedawany był pod nazwą Dr. Enuf. W Europie po raz pierwszy wprowadzono napoje energetyzujące w 1987, zaś spopularyzowały się po wprowadzeniu na rynek Red Bulla[1] (1987 w Austrii, w 1997 w USA[2]). W 2014 dostępne były w ponad 140 państwach. Według jednego z badań, około 50% użytkowników stanowią dzieci, nastolatkowie i młodzi dorośli (do 25 roku życia)[3]; według innego blisko ⅔ użytkowników jest w wieku 13–35 lat, z czego ⅔ to chłopcy i mężczyźni[1]. Na rynku światowym dostępne są również produkty znane jako energy shots oraz niebędące napojami, energy sheets, rozpuszczające się na języku, zawierające 100 mg kofeiny na porcję[4].
Remove ads
Działanie
Podsumowanie
Perspektywa
Napoje energetyzujące mają na celu polepszyć zdolności kognitywne, uwagę i nastrój u użytkowników[1]. Ich reklamy skierowane są głównie do uczniów i studentów oraz osób pracujących w zawodach wymagających dużej koncentracji[5].
Działanie na wysiłek psychiczny uzależnione jest od składu napoju energetyzującego, co potwierdzono w badaniu randomizowanym z podwójnie ślepą próbą[6]. Grupa 48 nałogowych kawoszy (18 mężczyzn, 30 kobiet) którzy na 24 godziny przed rozpoczęciem badań nie pili żadnych napojów kawowych otrzymało na drodze losowania jeden z wariantów terapii napojami energetycznymi, który polegał na przyjęciu napoju energetycznego A, B, C lub D (placebo). Po 30 minutach od podania polecano wykonywanie zadań wymagających skupienia uwagi. Po 60 minutach od podania polecono wykonanie określonych zadań pamięciowych i zadań badających czas reakcji. Kolejne warianty terapii napojami każdy z uczestników badania otrzymywał po 3-dniowym okresie przerwy. Otrzymano następujące wyniki:
Remove ads
Szkodliwość
U zdrowych dorosłych dzienne spożycie kofeiny w dawce ≤400 mg jest uznawane za bezpieczne. Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi po spożyciu napojów energetyzujących w jednym z badań były palpitacje serca lub tachykardia, niepokój, problemy żołądkowe i ból w klatce piersiowej; działania niepożądane zgłosiło 188 z 217 badanych młodocianych użytkowników[5]. Kofeina zawarta w napojach energertyzujących pobudza do wydalania moczu, przez co nie powinny być one użytkowane podczas ćwiczeń w gorącym środowisku ze względu na ryzyko odwodnienia. Zważywszy na wysoką zawartość cukru przy jednoczesnym niskim pH napojów energetyzujących mogą powodować niszczenie szkliwa, co zaobserwowano w badaniach wśród szwedzkiej i amerykańskiej młodzieży[1]. Energy drinki bywają również łączone z alkoholem lub innymi substancjami psychoaktywnymi[5][7].
Skład
Głównym środkiem psychoaktywnym wchodzącym w skład napojów energetyzujących jest działająca pobudzająco kofeina, również w postaci wyciągu z guarany (guaraniny)[1]. Przeciętnie w 250 ml napoju znajduje się 75–80 mg kofeiny[8]. Jej zawartość różni się w zależności od produktu. Innymi składnikami wchodzącymi zwykle w skład energy drinków są między innymi tauryna (zwiększająca odporność na wysiłek), inozytol, żeń-szeń, karnityna, witaminy z grupy B[1] i inne witaminy[5][7]. Mogą także zawierać wyciągi roślinne: z miłorzębu, ostropestu plamistego[4] czy yerby[1].
Remove ads
Prawo
W Polsce od 1 stycznia 2024 zgodnie z art. 12m ustawy o zdrowiu publicznym napoje energetyczne mogą być sprzedawane wyłącznie osobom które ukończyły 18 lat[9].
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads