Nowoczerkask

Nowoczerkask (ros. Новочеркасск) – miasto w południowej Rosji, w obwodzie rostowskim, nad Aksajem (dopływ Donu). Około 168 tys. mieszkańców (2020).

Nowoczerkask

Новочеркасск

Sobór Wniebowstąpienia nocą
Herb Flaga
Państwo	Rosja
Obwód	rostowski
Data założenia	1805[1]
Burmistrz	Jurij Lysienko[2]
Powierzchnia	128[3] km²
Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość	168 035[4] 1312,77 os./km²
Nr kierunkowy	+7 86352
Kod pocztowy	3464xx
Tablice rejestracyjne	61, 161
Położenie na mapie obwodu rostowskiego Nowoczerkask
Położenie na mapie Rosji Nowoczerkask
47°26′09″N 40°05′55″E
Strona internetowa

Historia

Nowoczerkask na początku XX w.

Miasto zostało założone w roku 1805 jako centrum administracyjne obwodu kozaków dońskich. Budową miasta kierowali ataman kozacki Matwiej Płatow i niderlandzki architekt François Sainte de Wollant.

W pierwszych miesiącach wojny domowej w Rosji Nowoczerkask był jednym z głównych ośrodków białych, to w tym mieście oraz w Rostowie nad Donem gen. Ławr Korniłow i gen. Michaił Aleksiejew rozpoczęli tworzenie Armii Ochotniczej^[5]. Chcąc zniszczyć tę siłę w zarodku, rząd Lenina skierował nad Don zgrupowanie pod dowództwem Władimira Antonowa-Owsiejenki, co zmusiło białych do opuszczenia miasta w końcu lutego 1918 r.^[6] Nowoczerkask znalazł się w granicach Dońskiej Republiki Radzieckiej, która przetrwała do maja tego samego roku^[7]. Następnie, po obaleniu republiki wskutek antybolszewickiego powstania Kozaków, stał się stolicą Republiki Dońskiej. Został ostatecznie zajęty przez Armię Czerwoną 7 stycznia 1920 r.^[8]

Podczas II wojny światowej miasto okupowane było przez wojska niemieckie od 24 lipca 1942 do 13 lutego 1943.

2 czerwca 1962 w miejscowych Zakładach Budowy Lokomotyw Elektrycznych (NEWZ) miał miejsce protest pracowników, związany z podwyżką cen żywności, który został krwawo stłumiony przez władze z użyciem armii^[9][10].

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł taboru kolejowego, maszynowy, elektrotechniczny, chemiczny, materiałów budowlanych oraz spożywczy^[1].

Oświata

• Południowo-Rosyjski Państwowy Uniwersytet Techniczny (były Doński Instytut Politechniczny)
• W Nowoczerkasku od 1991 mieści się Nowoczerkaska Suworowska Szkoła Wojskowa MSW Rosji.

Polacy w Nowoczerkasku

Kościół Wniebowzięcia NMP

Według danych carskich w 1897 w Nowoczerkasku mieszkało 190 Polaków, stanowiąc 0,37% miejskiej populacji^[11]. W XIX w. tutejsze gimnazjum ukończył filozof Władysław Mieczysław Kozłowski. W XX w. studia na Dońskim Instytucie Politechnicznym w Nowoczerkasku podjęli Władysław Weryho i Józef Dubiski, a profesorem i dziekanem na uczelni był Antoni Rogiński.

W Nowoczerkasku urodzili się:

• 1883 – Mateusz Siemionkin, jeden z pionierów psychiatrii humanistycznej w Polsce
• 1917 – Witold Łokuciewski, pułkownik pilot Wojska Polskiego, as myśliwski
• 1918 – Władysław Węgorek, entomolog, dyrektor Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, członek Armii Krajowej

W latach 1902–1906 Polacy wznieśli kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP(inne języki), zaprojektowany przez Bronisława Brochwicza-Rogoyskiego.

Podczas II wojny światowej w 1941 w mieście przebywał Tadeusz Pióro.

Współcześnie, duży wpływ na życie wspólnoty lokalnej zgromadzonej wokół kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Nowoczerkasku miał Ks. Prałat dr Tomasz Wiosna (1969-2019), jedyny proboszcz katolicki, który był w tej parafii w najnowszych czasach na stałe (8 lat)^[12][13].