Ołeksandr Małynowski

Ołeksandr Iwan^[1] Małynowski, także jako Małynowśkyj, ukr. Олександр Іван Малиновський (ur. 12 stycznia 1888 w Żukowie, zm. 18 listopada 1957 w Bradford) – greckokatolicki duszpasterz archidiecezji lwowskiej o orientacji narodowo-ukraińskiej^[2], wicerektor Greckokatolickiego Seminarium Duchownego we Lwowie, Administrator Apostolski Łemkowszczyzny (od 5 lutego 1941 do września 1945) z siedzibą w Sanoku (cerkiew pw. Zesłania Ducha Świętego w Sanoku), Krynicy i Wróbliku Szlacheckim, kapitan armii ukraińskiej do 1919.

Ołeksandr Małynowski

Administrator Apolstolski Łemkowszczyzny dr Ołeksandr Małynowski oczekuje wraz z ochotnikami do 14 Dywizji Grenadierów SS na starostę sanockiego Hofstettera przed cerkwią pw. Zesłania Ducha Świętego w Sanoku
Data i miejsce urodzenia	12 stycznia 1888 Żuków
Data i miejsce śmierci	18 listopada 1957 Bradford
Administrator Apostolski Łemkowszczyzny
Okres sprawowania	1941–1945
Wyznanie	greckokatolickie
Kościół	Kościół greckokatolicki
Prezbiterat	1925
Nominacja biskupia	5 lutego 1941

Życiorys

Święcenia kapłańskie przyjął w 1925 roku. Do 1939 był wicerektorem Greckokatolickiego Seminarium Duchownego we Lwowie.

Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Lwowa przez Sowietów przeniósł się do niemieckiej strefy okupacyjnej. W okresie okupacji niemieckiej ziem polskich uchodził za zdecydowanego zwolennika ukrainizacji Łemkowszczyzny, cieszył się poparciem okupacyjnych władz niemieckich^[3]. Od 10 czerwca 1940 był wikariuszem generalnym AAŁ w Sanoku. Pod naciskiem kierowanego przez Wołodymyra Kubijowicza Ukraińskiego Komitetu Centralnego (UCK) w Krakowie^[4] został 5 lutego 1941 przez nuncjusza apostolskiego w Berlinie Cesare Orsenigo mianowany administratorem apostolskim Łemkowszczyzny). Obowiązki administratora przejął po ustępującym w styczniu 1941 ks. J. Medweckim. Działania Małynowskiego prowadziły w głównej mierze do ukrainizacji struktur administracji poprzez usuwanie z diecezji księży sprzyjających w okresie międzywojennym orientacji staroruskiej, wprowadzeniu rozporządzeń i stosowaniu w pracach ordynariatu języka ukraińskiego oraz utrzymywaniu jak najlepszych relacji z władzami niemieckimi^[5]. W 1940 wystosował petycję do okupacyjnych władz niemieckich o odebranie rzymskim katolikom kościoła parafialnego w Sanoku pw. Przemienienia Pańskiego i przekazania go grekokatolikom.

Na początku 1944 przeniósł ordynariat z Sanoka do Krynicy. Dzięki niemu Krynica stała się w okresie okupacji Polski ważnym ośrodkiem ukraińskiego życia narodowego. 26 lutego 1945 Małynowski podjął się ponownej konsolidacji ordynariatu AAŁ. Opuścił Krynicę i przeniósł swoją siedzibę do Wróblika Szlacheckiego. We Wróbliku nawiązał kontakty z pozostałymi księżmi pełniącymi posługę we wschodnich dekanatach AAŁ.

20 marca 1945 Małynowski zwołał kongregację duchowieństwa AAŁ. Uczestnikami spotkania byli ks. I. Pidharbi, proboszcz z Czerteża, ks. Konstanty Polański, proboszcz z Zahutynia, ks. Iwan Cehełyk, ks. Stepan Menciński z Nowosielec, ks. wikariusz generalny S. Jadłowski, ks. Teofil Kmycikiewicz z Surowicy, ks. Zinowij Fedorowicz z Daliowej. W trakcie obrad powołani zostali nowi członkowie Rady (kapituły) AAŁ: ks. K. Polański, ks. Stepan (Stefan) Wenhrynowicz, ks. I. Cehełyk, ks. S. Jadłowski, ks. T. Kmycikiewicz. Pod koniec kwietnia 1945 Małynowski jako administrator AAŁ powrócił ponownie do Sanoka.

19 maja 1945 został poinformowany przez sanockie UB o podjętej decyzji przesiedlenia jego oraz pozostałych księży greckokatolickich do ZSRR. W związku z tym we wrześniu 1945 Małynowski opuścił terytorium Polski przy pomocy UPA, udając się przez Czechosłowację do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech.