Ołena Zełenśka

Ołena Wołodymyriwna Zełenśka z domu Kyjaszko, ukr. Олена Володимирівна Зеленська (ur. 6 lutego 1978 w Krzywym Rogu^[1] ) – ukraińska pisarka, z wykształcenia architekt, od 2019 pierwsza dama Ukrainy, małżonka prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego.

Ołena Zełenśka

Олена Зеленська

Ołena Zełenśka (2021)
Data i miejsce urodzenia	6 lutego 1978 Krzywy Róg
Pierwsza dama Ukrainy
Okres	od 20 maja 2019
Małżonek	Wołodymyr Zełenski
Poprzedniczka	Maryna Poroszenko
Odznaczenia

Ołena Zełenśka na V Ukraińskim Kongresie Kobiet (2021)

Życiorys

W młodości uczęszczała do szkoły z przyszłym prezydentem Ukrainy i mężem Wołodymyrem Zełenskim, ale wtedy nie nawiązali znajomości^[2] . Studiowała na Krzyworoskim Uniwersytecie Technicznym, gdzie poznała przyszłego męża Wołodymyra Zełenskiego, który studiował w Krzyworoskim Instytucie Ekonomicznym.

Z wykształcenia jest architektem, ale w zawodzie nie pracowała, ponieważ podjęła się pisania scenariuszy dla kabaretu Studio „Kwartał 95”, w którym występował jej przyszły mąż^[2] .

31 grudnia 2018 Wołodymyr Zełenski oficjalnie zapowiedział swój start w wyborach prezydenckich zaplanowanych na marzec 2019. Pomimo początkowego sprzeciwu Ołena zawiesiła prace i brała czynny udział w kampanii wyborczej^[3]. 21 kwietnia 2019 mąż Ołeny otrzymał 73,2% głosów i tym samym wygrał wybory^[4]. 20 maja 2019 objęła urząd pierwszej damy Ukrainy.

Pierwsza dama

Urząd pierwszej damy objęła w maju 2019 roku. W tym samym roku pojawiła się na okładce grudniowego ukraińskiego wydania Vogue. W rozmowie z magazynem opowiedziała o swojej pierwszej inicjatywie – reformie żywienia w ukraińskich szkołach^[5]. W wyniku reformy, w listopadzie 2020, wdrożony został system analizy zagrożeń i monitoringu w placówkach oświatowych bazujący na НАССР^[6]. Częścią zmian było również wprowadzenie nowych norm żywnościowych i opracowanie nowego menu szkolnego opracowanego przez znanego szefa kuchni Jewhena Kłopotenkę(inne języki). Gabinet Ministrów Ukrainy zatwierdził nowe normy żywnościowe, które weszły w życie 1 września 2021^[7].

10 grudnia 2019 podczas przemówienia na III Ukraińskim Kongresie Kobiet zainicjowała przystąpienie Ukrainy do Partnerstwa Biarritz, międzynarodowej inicjatywy G7 na rzecz równości płci^[8]. Ukraina oficjalnie przystąpiła do Partnerstwa we wrześniu 2020 po zatwierdzeniu decyzji przez rząd^[9][10]. Przemawiała również na IV i V Ukraińskim Kongresie Kobiet^[11][10].

W maju 2020 pierwsza dama zainicjowała dyskusję na temat tworzenia społeczeństwa bez barier. Kampania oraz związania z nią sonda internetowa powstały we współpracy z Ministerstwem Transformacji Cyfrowej oraz Ministerstwem Polityki Społecznej Ukrainy^[12]. W grudniu 2020 ogłoszono powstanie katalogu usług dla tzw. słabszych grup w państwowym portalu „Akcja” (Дія). W nowym dziale „Akcja. Bez barier” (Дія. Без бар’єрів) mają być dodawane informacje o usługach dla osób napotykających na bariery tj. m.in. osób starszych, niepełnosprawnych, rodziców małych dzieci^[13][14]. Nowy dział ma skupiać się na usługach dostępnych online, jak i również ma katalogować usługi, które jeszcze nie są dostępne cyfrowo.

W czerwcu 2020 roku pierwsza dama zainicjowała projekt tworzenia przewodników audio w języku ukraińskim^[15]. Pod koniec 2020 roku było ich 9^[15], do końca 2021 roku powstało ich ponad 30^[16].

Po rozpoczęciu inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku Ołena Zełenśka została określona jako cel numer dwa Rosji^[17][18]. Jak podają władze Ukrainy pierwsza dama pozostała na Ukrainie, ale ze względów bezpieczeństwa jej lokalizacja nie zostanie ujawniona^[18].

9 marca 2022 napisała list otwarty, w którym wymieniła imiona dzieci zabitych podczas inwazji. „Kiedy Rosja mówi, że »nie prowadzi wojny z cywilami«, przywołuję imiona tych zamordowanych dzieci”. Podziękowała również społeczności międzynarodowej za wsparcie, ale zaapelowała o ustanowienie strefy zakazu lotów nad Ukrainą^[19][18].

Życie prywatne

Od 2003 zamężna z Wołodymyrem, od 2019 prezydentem Ukrainy. Ma z nim dwoje dzieci: córkę Ołeksandrę (ur. 2004) i syna Kyryłę (ur. 2013)^[1] .

Odznaczenia i wyróżnienia

Odznaczenia

• Krzyż Wielki Order Witolda Wielkiego – Litwa, 2024^[20]
• Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii – Finlandia, 2025^[21]

Nagrody i wyróżnienia

• 2019 – 30. miejsce w TOP 100 najbardziej wpływowych Ukraińców według magazynu „Focus”^[22].
• 2021 – 20. miejsce w TOP 100 najbardziej wpływowych Ukraińców według magazynu „Focus”^[16].
• 2022 - wyróżniona na liście 100 najbardziej inspirujących kobiet BBC Women 2022^[23].
• 2022 - nagroda Hillary Rodham Clinton Awards przyznawana przez Georgetown Institute for Women, Peace and Security za działania na rzecz pokoju i bezpieczeństwa^[24].