Obóz Moria

Obóz Moria^[1], oficjalnie Centrum Recepcji i Identyfikacji Mória (gr. Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης Μόριας ) – obóz na greckiej wyspie Lesbos utworzony w czasie kryzysu uchodźczego w Europie w 2015 r., funkcjonujący do września 2020 r., gdy został zniszczony przez pożar^[2]. Znajdował się poza wsią Moria w pobliżu Mityleny.

Historia i opis

Obóz Moria został utworzony dla trzech tysięcy uchodźców, którzy mieli w nim oczekiwać na decyzje w sprawie przyznania ochrony międzynarodowej w Europie^[2]. Zakładano, że kierowane do niego osoby będą przebywały w obozie nie dłużej, niż kilka dni^[3]. W rzeczywistości w momencie zniszczenia zamieszkiwało go ok. 12^[4]-13 tys. osób^[2][5], niektóre z nich od kilku lat^[2][3]. Kilka miesięcy wcześniej liczba uchodźców przebywających w obozie Moria była jeszcze wyższa i zbliżała się do 20 tys. mieszkańców^[5]. Przeludnienie obozu było efektem polityki europejskiej i porozumienia Unii Europejskiej z Turcją z 2016 r. Zakładało ono, że uchodźcy docierający do Grecji pozostaną na greckich wyspach, nie będą dopuszczani na kontynent^[3][6].

Warunki panujące w obozie były krytykowane przez organizacje broniące praw człowieka oraz odwiedzających go dziennikarzy. Human Rights Watch określiła obóz jako "więzienie pod gołym niebem"^[6]. Warunki w obozie bardzo źle również Lekarze bez Granic, organizacja wskazywała m.in. brak odpowiedniej liczby toalet na terenie obozu^[3]. W 2018 r. lokalne władze oceniły, że warunki w placówce, w szczególności stan toalet, grożą katastrofą ekologiczną i wybuchem epidemii^[6]. Część mieszkańców obozu koczowała na ziemi na polach i plantacjach wokół obozu^[5], inni żyli w szałasach, bez dostępu do elektryczności i wody^[2]. Część organizacji charytatywnych odmówiła prowadzenia działalności na terenie placówki w proteście przeciwko warunkom, w jakich żyli uchodźcy^[3]. W obozie dochodziło do przemocy między uchodźcami na tle etnicznym, politycznym i religijnym, a także do przemocy seksualnej^[3]. Władze Grecji twierdziły, że nie są w stanie zapewnić lepszych warunków, gdyż kraj był pogrążony w kryzysie, Unia Europejska przekazywała niewystarczającą pomoc finansową na utrzymanie obozów dla uchodźców^[3]. Dodatkowe napięcia w obozie wywołał wybuch epidemii COVID-19; na początku września 2020 r. koronawirus został wykryty u 35 uchodźców. Gdy osoby te miały zostać odizolowane od pozostałych, doszło do zamieszek^[2].

W nocy z 8 na 9 września 2020 r. obóz został całkowicie spalony^[2]. Jak uznał w 2021 r. grecki sąd, przyczyną wybuchu pożaru było podłożenie ognia przez kilku mieszkańców placówki^[4]. Sześciu obywateli Afganistanu zostało uznanych za winnych podpalenia, spowodowania zagrożenia życia i przynależności do zorganizowanej grupy przestępczej, za co zostali skazani na kary 10 lat (4 osoby) i 5 lat pozbawienia wolności^[7]. Po zniszczeniu obozu uchodźcy domagali się prawa do opuszczenia Lesbos^[8]. Policja blokowała im jednak drogę do okolicznych miejscowości, doszło do zamieszek, podczas których funkcjonariusze użyli gazu łzawiącego^[2]. Uchodźców umieszczono w nowych obozach: Mawrowuni i Kara Tepe^[4].