Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Otwock

miasto i gmina w województwie mazowieckim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Otwockmap
Remove ads

Otwockmiasto w województwie mazowieckim, siedziba powiatu otwockiego.

Szybkie fakty Państwo, Województwo ...
Thumb
Otwock w 1927 na fotografii Altera Kacyzne, rejon ulic: Świderskiej, Andriollego i Kupieckiej

Otwock leży w dawnej ziemi czerskiej historycznego Mazowsza[2], w Dolinie Środkowej Wisły, nad rzeką Świder. Wchodzi w skład aglomeracji warszawskiej, a od centrum stolicy oddalony jest o około 23 km.

Do 1916 roku tereny obecnego Otwocka częściowo należały do gminy wiejskiej Otwock (od 1917 r. przemianowanej na gminę Karczew).

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 43 895 mieszkańców, będąc 11. najludniejszym miastem w województwie[1].

Remove ads

Położenie

Według danych z roku 2002[3] Otwock ma obszar 47,3 km², w tym:

  • użytki rolne: 29%
  • użytki leśne: 23%.

Miasto stanowi 7,7% powierzchni powiatu.

Sąsiednie gminy: Celestynów, Józefów, Karczew, Konstancin-Jeziorna, Wiązowna.

Nazwa

Nazwa obecnego miasta Otwocka nawiązuje bezpośrednio do dawnej, centralnej siedziby dóbr otwockich, którą był pobliski Otwock Wielki. Sprzyjało temu wydzielenie w XIX i XX w. terenów obecnego miasta Otwocka z tychże dóbr i potoczne określanie tej ziemi, jako „fragmentu dóbr Otwock”. W XV-wiecznych zapiskach dotyczących Otwocka Wielkiego, nazwa wsi pojawia się kilkukrotnie zapisana jako: Otwosko (1407 – w związku ze sporną sprawą graniczną między Ostrowcem a Otwockiem[4]), Othwoczsko (1408), Othwoczsk (1413), Odwoczsko (1429), Odwoczsko (1437). Średniowieczna nazwa brzmiała Otwocsko. Powstała ona z dodania przyrostka -ьsko do wyrażenia ot- woda. Staropolskiemu ot odpowiadają dzisiejsze od i ot. Użycie takiego wyrażenia mogło być związane z położeniem miejscowości w obfitym w wodę starorzeczu Wisły[5], będącym częścią zalewowych terenów Urzecza.

Remove ads

Historia

Podsumowanie
Perspektywa

Okres powstania styczniowego

Tereny dzisiejszych powiatów otwockiego, mińskiego i garwolińskiego w okresie powstania styczniowego wchodziły w skład powiatu stanisławowskiego oraz garwolińskiego[6]. Organizacja spiskowa cywilna i wojskowa w przeddzień powstania rozwijała się powoli. Na początku powstania miała ona za zadanie przerzut części poborowych z Warszawy do formujących się oddziałów na terenie Podlasia.

Powstanie i rozwój

Otwock jako miejscowość sanatoryjno-uzdrowiskowa zaistniał dzięki budowie Kolei Nadwiślańskiej pod koniec XIX w. – Otwock Sanatoryjny. Jednym z prekursorów działalności wypoczynkowej był malarz i rysownik Michał Elwiro Andriolli, który w roku 1880 zamieszkał na północ od Karczewa w folwarku Anielin zakupionym od Zygmunta Kurtza, byłego właściciela majątku Otwock Wielki. Status uzdrowiska nadała całemu regionowi działalność karczewskiego lekarza dra Józefa Mariana Geislera, który jako pierwszy otworzył gabinet w Otwocku. Geisler ordynował w Otwocku najpierw tylko w czasie sezonu, później zaś przeniósł się tu na stałe. Do dziś dnia przy obecnej ulicy Dr.J. Geislera można oglądać pozostałości jego domu. W 1893 r. utworzył on pierwsze w Polsce stałe sanatorium nizinne chorób płuc.

W sierpniu 1900 roku w mieście odbył się II Zjazd SDKPiL[7]

Prawa miejskie od 1916 roku, siedziba władz powiatu. W mieście wiele willi w stylu świdermajer, zaprojektowanych przez Michała Elwiro Andriollego, przed II wojną światową uzdrowisko, gdzie przebywali m.in. Józef Piłsudski oraz Władysław Reymont, który tu pisał „Chłopów”. W 1924 r. Otwock został uznany za uzdrowisko posiadające charakter użyteczności publicznej[8].

W latach 1931–1938 w mieszkaniu stolarza Stanisława Brzezińskiego ps. „Staszek” przy ul. Słonecznej (ob. Marusarzówny) mieściła się jedna z większych drukarń Komunistycznej Partii Polski, gdzie drukowano prasę i odezwy[9].

W 1936 roku, jako pierwszy w Polsce, został zelektryfikowany odcinek linii kolejowej z Otwocka do Warszawy.

II wojna światowa

Przed 1939 r. większość mieszkańców Otwocka stanowili Żydzi[10]. W pierwszej połowie 1936 roku w mieście doszło do ekscesów o podłożu antysemickim[11].

W listopadzie 1940 Niemcy utworzyli w mieście getto dla ludności żydowskiej. Składało się one z dwóch części: mieszkaniowej i kuracyjnej[12].

Osobny artykuł: Getto w Otwocku.

Zostało ono zlikwidowane 19 sierpnia 1942 roku, kiedy to otwoccy Żydzi zostali wywiezieni, a następnie wymordowani w obozie zagłady w Treblince. Opis relacji polsko-żydowskich w Otwocku czasie II wojny światowej, funkcjonowania i likwidacji otwockiego getta opisał w swojej książce Spowiedź Calek Perechodnik[13].

Zakład dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Żydów „Zofiówka” w Otwocku był jednym z 24 miejsc, gdzie rozpoczęto niemiecką akcję T4 mającą na celu eksterminację niepełnosprawnej psychicznie ludności, a będącą wstępem do uruchomienia eksterminacji na szeroką skalę (Holocaust). W sierpniu 1942 zamordowano tam 110 niepełnosprawnych umysłowo osób narodowości żydowskiej.

W czasie wojny liczba mieszkańców spadła z 20 tys. do 12 tys.

Okres powojenny

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 150 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Otwocku[14].

Po wojnie zlikwidowano zbudowaną na początku XX wieku kolej wąskotorową z Jabłonny przez Warszawę do Karczewa. W 1958 roku uruchomiono w Świerku, dzielnicy Otwocka, pierwszy w Polsce reaktor jądrowyEWA”, później drugi „Maria”. W 1967 miasto utraciło status uzdrowiska. Po reformie administracyjnej zlikwidowano powiat, który przywrócono w 1999.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa warszawskiego.

Remove ads

Części miasta

Thumb
Miasto na tle powiatu

Miasto Otwock nie jest oficjalnie podzielone na dzielnice, lecz obowiązują nazwy zwyczajowe[15]:

TERYT podaje następujące integralne części miejscowości, wszystkie o statusie „części miasta”: Anielin, Bojarów, Jabłonna, Jabłonna-Górki, Kresy Nadbrzeskie, Ługi, Mlądz, Natalin, Soplicowo, Śródborów, Świder, Świdry Wielkie, Świerk, Teklin, Tolin, Wólka Mlądzka, Zamlądz.

Remove ads

Klimat

Podsumowanie
Perspektywa
Więcej informacji Miesiąc, Sty ...

Po latach Otwock opuścił czołówkę polskich miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem[potrzebny przypis].

Remove ads

Demografia

Osobny artykuł: Ludność Otwocka.

Zabytki

Thumb
Urząd miasta w Otwocku
Thumb
Fragment Willi Gurewicza w Otwocku w stylu świdermajer, prawdopodobnie jednej z najdłuższych drewnianych budowli w Europie
  • Ratusz z końca lat 20. XX w. (przebudowana willa z XIX wieku), ul. Armii Krajowej 5
  • Kościół św. Wincentego à Paulo, ul. Kopernika 1
  • Obserwatorium magnetyzmu ziemskiego, ul. Brzozowa 2
  • Obraz Matki Boskiej Swojczowskiej
  • Willa „Albinów”, ul. Lelewela 3
  • Willa „Kolonia Jadzin”, ul. Kochanowskiego 6/7/8
  • Willa, ul. Bagatela 24
  • Willa „Julia”, ul. Warszawska 23
  • Willa Gurewicza w Otwocku w stylu świdermajer. Prawdopodobnie jedna z najdłuższych drewnianych budowli w Europie
  • Dworzec kolejki wąskotorowej z 1914 r., ul. Wawerska 9
  • Sąd (dawna Willa Racówka), ul. Czaplickiego 7
  • Dom, ul. Zamenhofa 4
  • Dom, ul. Poniatowskiego 11
  • Kasyno z lat 30. XX w. (planowano wtedy uruchomienie tu kasyna gry, ale ostatecznie w Polsce 1918–1939 tego typu hazard nie został zalegalizowany; w tym budynku była restauracja i kino, obecnie szkoła ponadpodstawowa).
  • Cmentarz żydowski w Otwocku
  • Schron niemiecki z 1940 r.
  • Dom mieszkalny z 1924, róg ul. Zielnej i ul. Wyzwolenia
  • Dawny szpital przeciwgruźliczy
  • Budynek w stylu świdermajer, ul. Kościelna
Remove ads

Transport

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Dworzec kolejowy w Otwocku

Drogowy

Kolejowy

Thumb
Stadler FLIRT serii ER75 Kolei Mazowieckich na stacji Otwock
  • PKP Intercity zapewniający bezprzesiadkowy dojazd do Warszawy, Bydgoszczy, Lublina, Rzeszowa, Łodzi czy Wrocławia

Historia kolei wąskotorowej

Osobny artykuł: Kolej Jabłonowska.
Thumb
Stacja kolei wąskotorowej przy ulicy Wawerskiej 9A/11

W 1914 roku otwarto nowy odcinek trasy kolei wąskotorowej WAWER – KARCZEW. Było to przedłużenie trasy kolei jabłonowskiej, istniejącej już wtedy od 14 lat. Na odcinku otwockim pokrywała się z obecnymi ulicami: Turystyczną, Wawerską, Staszica, Karczewską.

Cała linia miała wtedy ponad 40 km: JABŁONNA II (Zegrzyńska) – Modlińska – Jagiellońska – zjazd nad Wisłę – bulwar wiślany – Warszawa Most – bulwar wiślany – Zamoyskiego – Grochowska – Płowiecka – Wawer – Anin – Kaczy Dół – Borków – Radość – Falenica – Jarosław – Józefów – Świder – Otwock – KARCZEW.

Początkowo linia stawała się coraz bardziej atrakcyjna. Z czasem jednak napotykano na próby wycofania kolei jabłonowskiej. Wielokrotnie też zawieszano kursowanie linii na niektórych odcinkach, ale głównie z przyczyn wojennych.

W 1952 wskutek likwidacji środkowej części trasy doszło do rozdzielenia linii na dwa oddzielne odcinki: północny (funkcjonujący jeszcze do 1956 roku) oraz południowy. Ostatni, czterokilometrowy odcinek kolei OTWOCK – KARCZEW zlikwidowano w 1963 roku.

Thumb
Dawny dworzec kolejki wąskotorowej w Otwocku – widok współczesny

Obecnie widać charakterystycznie daleko odsuniętą zabudowę po wschodniej stronie ul. Karczewskiej i Wawerskiej. To pozostałość po trasie kolei. Zachował się też budynek stacji (Wawerska 9A/11).

Publiczny transport zbiorowy

Otwock jest częścią aglomeracji warszawskiej i sieć komunikacji miejskiej nadzoruje Zarząd Transportu Miejskiego.

Obecnie kursuje 6 linii:

  • 702 (od 1956 jako 132[17], później jako linia S, następnie od 1959 roku przekształcona w 202[18], zaś od 1985[19] jako 702)

– trasa na terenie Otwocka: … – Orla – Powstańców Warszawy – Park Miejski – Urząd Skarbowy – Olszowa – Batorego – Okrzei – Tysiąclecia – Świdry Wielkie (z powrotem: Świdry Wielkie – Okrzei – Mazurska – Batorego – Olszowa – Szpital Powiatowy – Park Miejski – Hoża – Orla –).

  • L20 – trasa na terenie Otwocka: OTWOCK-KUPIECKA – Kupiecka – Staszica –Świderska – Orla (powrót: Orla – Andriollego – Kupiecka) – Powstańców Warszawy – Andriollego – Pułaskiego – Poniatowskiego – Narutowicza – ... – RZAKTA
  • L22 – trasa na terenie Otwocka: OTWOCK-KUPIECKA – Kupiecka – Staszica – Świderska – Orla (powrót: Orla – Andriollego – Kupiecka) – Powstańców Warszawy – Andriollego – Filipowicza – Żeromskiego – Szosa Lubelska – Wspaniała – Wypoczynkowa – Żeromskiego – Szosa Lubelska – Wiązowna (Urząd Gminy)
  • L51 – linia na terenie Otwocka i Karczewa, następca linii L46: – Warsztatowa – Miziołka – Wysockiego – Bednarska – Stare Miasto – Pomnik Kolei Wąskotorowej – Os. Ługi – Szpital Powiatowy – Hoża – Orla
  • S1 (SKM) – trasa na terenie Otwocka: – Świder – Otwock
  • N72 – nocna linia łącząca Karczew oraz Otwock z Dworcem Centralnym w Warszawie. W latach 2007–2012 kursowała jako N75. Po 8 latach przerwy wróciła i została wydłużona do Karczewa

Historyczne linie komunikacji miejskiej:

  • 220 – kursowała w latach: 1984-1985
  • 250 – kursowała w latach: 1985-1991
  • 251 – kursowała w latach: 1985-1991
  • 720 – kursowała w latach: 1985 oraz 1991-1993
  • 721 – kursowała w latach: 1985 oraz 1991-1993
  • N75 – kursowała w latach: 2007-2012
  • ŚWIDRY WIELKIE – kursowała w latach: 1966-1980 (linia sezonowa, kursująca w okresie letnim w dni wolne od pracy)
Remove ads

Oświata

Thumb
Liceum im. K.I. Gałczyńskiego w Otwocku
Thumb
Liceum Ogólnokształcące im. J. Słowackiego w Otwocku
Uczelnie
Szkoły ponadpodstawowe
Szkoły podstawowe[20]
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Władysława Reymonta
  • Szkoła podstawowa nr 2 im. Ireny Sendlerowej
  • Szkoła podstawowa nr 3 im. Tomasza Morusa
  • Szkoła podstawowa nr 4 im. Józefa Piłsudskiego
  • Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jadwigi Korczakowskiej
  • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Michała Elwiro Andriollego
  • Szkoła Podstawowa nr 7 im. Batalionu „Zośka”
  • Szkoła Podstawowa nr 8 im. Gen. Juliana Filipowicza
  • Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Pawła II
  • Szkoła Podstawowa nr 12 im. Kornela Makuszyńskiego
  • Szkoła Podstawowa Niepubliczna nr 56
  • Szkoła Podstawowa Niepubliczna nr 96 i Społeczne Gimnazjum nr 1 im. Świętej Rodziny

Media

Na terenie powiatu działały cztery telewizje regionalne: „Halotv” „Pixel tv”, „Otwock tv”, „Linia tv”. Obecnie są to portale internetowe (dawniej również gazety) HaloOtwock, iotwock.info, oraz portal internetowy i tygodnik: „Linia Otwocka”.

Służby ratunkowe

Na terenie miasta Otwock znajdują się trzy jednostki straży pożarnej: Komenda Powiatowa PSP, OSP Otwock-Jabłonna oraz OSP Otwock Wólka Mlądzka. Miasto posiada również Komendę Powiatową Policji oraz Bazę Pogotowia Ratunkowego.

Wspólnoty wyznaniowe

Buddyzm

Chrześcijaństwo

Katolicyzm

Protestantyzm

Restoracjonizm

Nowe ruchy religijne

Sport

W mieście działa od 1924 roku Otwocki Klub Sportowy, w sezonie 2024/2025 występujący w klasie B.

Turystyka

W mieście działa od 1963 r. Oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im. Michała Elwiro Andriollego. Otwocki PTTK obecnie zajmuje się prowadzeniem:

  • Centrum Informacji Turystycznej,
  • Pracowni Krajoznawczej,
  • konserwacją i znakowaniem szlaków turystycznych,
  • gromadzeniem materiałów dotyczących historii regionu otwockiego, szeroko rozumianej tematyki grobownictwa wojennego i związanych ze szlachecką przeszłością regionu.

W Otwocku również mieści się siedziba Zespołu Mazowieckich Parków Krajobrazowych oraz Muzeum Ziemi Otwockiej. Dziś walory turystyczne miasta i powiatu to rzeka Świder, która powoli jest oczyszczana po długoletnim okresie zanieczyszczenia, a także sosnowe lasy wchodzące w skład Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. W pobliżu znajduje się również rezerwat przyrody „Na Torfach”.

Władze miasta

Podsumowanie
Perspektywa

Rada Miasta

Więcej informacji Komitet wyborczy, Kadencja 2014–2018 ...

Burmistrzowie

  • Witold Kasperowicz (1916-1916)
  • Józef Kwieciński (1916-1917)
  • Georg Opitz (1917-1917)
  • Stanisław Wróblewski (1917-1919)
  • Izydor Klimontowicz (1919-1920)
  • Michał Górzyński (1920-1934)
  • Otto Samojłowicz-Salomonowicz (1934-1937)
  • Jan Gadomski 1937-1939

W okresie II Wojny

  • Jan Gadomski 1939–1944

Naczelnicy

  • Feliks Betkier (1970–1975) oraz (1975–1980)
  • Andrzej Wilczewski (1984–1986)
  • Andrzej Mielcuch 1986

Prezydenci

Przewodniczący Rady Miasta:

  • Alicja Azulewicz-Rek (2002–2006)
  • Dariusz Kołodziejczyk (2006–2010)
  • Piotr Mateusz Kudlicki (2010–2014)
  • Jarosław Tomasz Margielski (2014-2018)
  • Monika Joanna Kwiek (od 2018)

Wiceprzewodniczący Rady Miasta:

  • Bartłomiej Kozłowski (od 2018)
  • Arkadiusz Krzyżanowski (od 2018)

Sąsiednie gminy

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Ludzie związani z Otwockiem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Otwockiem.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads