Pieśń o Hajawacie

Pieśń o Hajawacie (The Song of Hiawatha) – epos amerykańskiego poety romantycznego Henry’ego Wadswortha Longfellowa^[1], będący opracowaniem legend rdzennych mieszkańców Ameryki. Sam poeta uważał swoje dzieło za indiańską Eddę^[2][3]. Poemat opiera się na relacjach etnograficznych misjonarza Johna Heckeweldera^[4]. Poeta wykorzystał również twórczość Jane Johnston Schoolcraft^[5].

Ilustracja do eposu o Hajawacie z 1865

Charakterystyka ogólna

Wojownik indiański na polowaniu

Hiawatha odkrywa pismo obrazkowe

Henry Wadsworth Longfellow w 1854, w czasie pracy nad Pieśnią o Hajawacie

Utwór składa się z Wprowadzenia (Introduction) i dwudziestu dwóch pieśni.

I. The Peace-Pipe
II. The Four Winds
III. Hiawatha’s Childhood
IV. Hiawatha and Mudjekeewis
V. Hiawatha’s Fasting
VI. Hiawatha’s Friends
VII. Hiawatha’s Sailing
VIII. Hiawatha’s Fishing
IX. Hiawatha and the Pearl Feather
X. Hiawatha’s Wooing
XI. Hiawatha’s Wedding-Feast
XII. The Son of the Evening Star
XIII. Blessing the Cornfields
XIV. Picture-Writing
XV. Hiawatha’s Lamentation
XVI. Pau-Puk-Keewis
XVII. The Hunting of Pau-Puk-Keewis
XVIII. The Death of Kwasind
XIX. The Ghosts
XX. The Famine
XXI. The White Man’s Foot
XXII. Hiawatha’s Departure

Forma

Północnomerykańscy Indianie z plemienie Odżibwejów

Poemat Longfellowa został napisany trocheicznym czterostopowcem^[6] (ośmiozgłoskowcem). Forma poematu została przejęta z fińskiego eposu narodowego Kalevala^[6][2][7]. W literaturze anglojęzycznej, w której przeważa pentametr jambiczny, takie rozwiązanie, zwłaszcza w długim poemacie epickim, jest egzotyczne.

All day long roved Hiawatha
In that melancholy forest,
Through the shadow of whose thickets,
In the pleasant days of Summer,
Of that ne’er forgotten Summer,
He had brought his young wife homeward
From the land of the Dacotahs;
When the birds sang in the thickets,
And the streamlets laughed and glistened,
And the air was full of fragrance,
And the lovely Laughing Water
Said with voice that did not tremble,
“I will follow you, my husband!”^[8]

Niekiedy Longfellow używa aliteracji^[9], czyli współbrzmienia początkowego. Aliteracja jest typowa zarówno dla literatury anglojęzycznej, jak i dla poezji fińskiej.

Listen to the words of wisdom,
Listen to the words of warning,

O wpływie metryki i instrumentacji Kalevali na poemat Longfellowa pisał Douglas Hardy^[10]. W swoim poemacie Longfellow wykorzystuje powtórzenia i paralelizmy, które są typowe dla twórczości ludowej, ustnej^[11], o czym wspomina we wprowadzeniu do utworu sam autor.

Bohater

Indiański wojownik

Ilustracja Frederica Remingtona do wydania Pieśni o Hajawacie z 1890

Bohaterem poematu jest legendarny indiański wódz, Hajawata, który żył w XV wieku. Jego imię znaczy Ten, który tworzy rzeki^[12]. Hajawata jest prorokiem, wojownikiem, ale równocześnie rozjemcą^[13]. Jest również wynalazcą pisma^[13]. Jednocześnie rolę bohatera zbiorowego odgrywają poszczególne plemiona indiańskie, jak wymienieni Odżibwejowie czy Dakotowie.

Poeta wymienia liczne nazwy plemion zamieszkujących terytorium obecnych Stanów Zjednoczonych. Jego epopeja uważana jest za szczytowe osiągnięcie w dziedzinie literatury o Indianach^[14].

Przekłady

Okładka rosyjskiego wydania Pieśni o Hajawacie

Longfellow należy do najpopularniejszych poetów amerykańskich, a zarazem do autorów najczęściej tłumaczonych na języki obce. Również pieśń o Hajawacie cieszyła się zainteresowaniem tłumaczy. Na język rosyjski przełożył ją Iwan Bunin^[15]. Na polski epos przetłumaczył Roman Jackow. Fragment poematu, zatytułowany Fajka pokoju, przełożył Julian Tuwim^[16].

Zobacz też

• A Cycle of the West
• I-Juca-Pirama.