Pinokio (powieść)

Pinokio (wł. Le avventure di Pinocchio) – powieść dla dzieci z gatunku fantasy autorstwa Carla Collodiego, której głównym bohaterem jest drewniany pajacyk o imieniu Pinokio.

Ten artykuł dotyczy powieści. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Pinokio

Le avventure di Pinocchio

Ilustracja Enrico Mazzantiego do pierwszego wydania powieści
Autor	Carlo Collodi
Tematyka	powieść dla dzieci, fantasy
Typ utworu	powieść
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Włochy
Język	włoski
Data wydania	1883
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1912
Przekład	Zofia Jachimecka, Agnieszka Piotrowska, Agnieszka Kowalewska

Powieść ukazywała się w odcinkach w latach 1881–1883, początkowo jako Storia di un burattino (Historie marionetki). W pełnej wersji książkowej wydano ją w 1883 roku. Zaliczana jest do klasyki literatury dziecięcej. W Polsce publikowano jej przekłady również pod tytułami:

• Przygody pajaca: Powieść dla dzieci
• Pinokio: Przygody drewnianego pajaca

Treść

Powieść ukazuje historię Pinokia, drewnianego pajacyka wystruganego przez szewca Dżeppetto. Pajac ożył i od pierwszych chwil okazał się krnąbrnym, nieposłusznym i egoistycznym chłopcem. Dżeppetto, a także jego przyjaciele – Wróżka o Błękitnych Włosach i Mówiący Świerszcz, starają się go wychować i sprowadzić na dobrą drogę. Jednak Pinokio spotyka na swojej drodze także postacie niegodziwe, które namawiają go do złych rzeczy – takie jak Lis i Kot czy jego szkolny kolega Knot. Początkowo daje się im zwodzić i ponosi za to kary (traci złote monety, zamienia się w osła). Stopniowo jednak zaczyna rozumieć, jaki jest zły i samolubny. Po wielu dramatycznych przygodach powraca do majstra Dżeppetto i Wróżki, stając się dobrym pajacykiem. W nagrodę za tę przemianę spełnione zostaje jego marzenie: staje się prawdziwym człowiekiem.

Nawiązania w kulturze

Powieść Pinokio wielokrotnie była adaptowana na potrzeby teatru i filmu. Najbardziej znana była animowana ekranizacja disneyowska z 1940 roku. W 1905 roku Otto Julius Bierbaum napisał własną wersję przygód lalki Zäpfel Kerna, wzorowaną na Pinokiu, a w 1936 roku Aleksiej Tołstoj stworzył dla odbiorcy radzieckiego postać Buratino. Na podstawie opowieści Collodiego powstała też baśń muzyczna Pinokio z muzyką Włodzimierza Korcza.

Ważniejsze ekranizacje

• Przygody Pinokia – włoski pełnometrażowy film animowany z 1936 roku
• Pinokio – amerykański pełnometrażowy film animowany z 1940 roku
• Pinokio – japoński serial animowany z 1972
• Pinokio – francusko-włosko-niemiecki film fabularny z 1972 roku
• Pinokio – japoński serial animowany z 1976
• Skarbczyk najpiękniejszych bajek (Pinokio - odcinek 7) – japoński serial animowany z 1995 roku
• Pinokio – brytyjski film fabularny z 1996
• Pinokio – włosko-francusko-niemiecki film fabularny z 2002
• Pinokio – opowieść o chłopcu z drewna – włosko-brytyjski dwuczęściowy film fabularny z 2008
• Pinokio – niemiecki serial animowany z 2013 roku
• Pinokio – włoski film fantasy z 2019
• Guillermo del Toro: Pinokio – amerykańsko-meksykański film z 2022 roku zrealizowany w technice animacji poklatkowej

Odbiór

Książką jest bardzo znaną i popularną lekturą dla dzieci.

W Polsce książkę dodano do listy lektur szkolnych już w 1959 roku (dla klasy IV); znajdowała się tam do reform z lat 1963–1970 roku. Po reformie z połowy lat 80. pozycja trafiła na listę lektur uzupełniających dla tej klasy^[1]. W latach 1999–2006 nie było listy lektur dla tych klas, ale książka ta pojawiła się znowu w propozycji lektur dla klas I–III dla roku 2007/2008^[2][3]. Od 2009^[4] pozycja była lekturą dla klas IV–VI do roku 2017; wróciła na nią w roku 2021^[5][6].

Zobacz też

• Kichuś majstra Lepigliny
• Plastusiowy pamiętnik