Piotr Perkowski

Piotr Perkowski (ur. 17 marca 1901 w Oweczaczach, w obwodzie winnickim na Ukrainie, zm. 12 sierpnia 1990 w Otwocku)^[1] – polski kompozytor i pedagog, organizator życia muzycznego.

Piotr Perkowski

Data i miejsce urodzenia	17 marca 1901 Oweczacze, obwód winnicki, Ukraina
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	12 sierpnia 1990 Otwock
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, pedagog
Odznaczenia

Zobacz w Wikiźródłach hasło Piotr Perkowski w Encyklopedii Muzycznej PWM

Grób Piotra Perkowskiego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys

Studiował kompozycję u Romana Statkowskiego w Konserwatorium w Warszawie i prywatnie u Karola Szymanowskiego (1923–1925). Po uzyskaniu dyplomu kontynuował studia w Paryżu pod kierunkiem Alberta Roussela (1926–1928)^[1], a za namową Ignacego Paderewskiego^[2] podjął też studia w Szkole Nauk Politycznych (Ecole de Sciencés Politiques) w latach 1927–1929. W 1926 założył Stowarzyszenie Młodych Muzyków Polaków w Paryżu, którego był prezesem do 1930^[3][4].

Po powrocie do kraju w 1930 został dyrektorem Towarzystwa Przyjaciół Muzyki Symfonicznej w Warszawie i wiceprezesem (do 1939) polskiej sekcji Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. Od 1931 zasiadał też w Zarządzie Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich. W latach 1936–1939 był dyrektorem Konserwatorium Muzycznego Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego w Toruniu oraz dyrektorem i wiceprezesem Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego w Toruniu. W 1946 został jego honorowym członkiem^[1].

Lata okupacji spędził w Warszawie, działając w ruchu oporu. Uczestniczył w powstaniu warszawskim pod pseudonimem dr Puławski, a po kapitulacji utworzył Polnisches Rotes Kreuz Transportgruppe w celu ewakuowania z Warszawy młodzieży walczącej w AK, rannych i chorych^[1][3].

Po zakończeniu wojny został dyrektorem Departamentu Muzyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki oraz przewodniczącym Głównej Komisji Weryfikacyjnej dla Muzyków. W latach 1945–1951 i 1954–1971 był profesorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, od 1964 również kierownikiem Katedry Kompozycji. Od 1951 do 1954 był profesorem i dziekanem Wydziału Instrumentalnego oraz Teorii Muzyki i Kompozycji Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej we Wrocławiu^[3][4]. Jego uczniami byli m.in. Tadeusz Baird, Piotr Moss, Tadeusz Natanson, Zbigniew Rudziński, Jerzy Maksymiuk^[2][5], a uczennicą Jadwiga Szajna-Lewandowska^[6], jak i żona kompozytora, Ewa z domu Moser (córka Wandy Moser, siostry Juliana Marchlewskiego), późniejszego dra biologii, genetyka i archeologa, znawczyni religii prasłowiańskich, którą poznał w kierowanym przez siebie Konserwatorium w Toruniu^[7]. Od 1971 był na emeryturze.

Równolegle do pracy pedagogicznej był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Filharmonii Krakowskiej (1949–1951) i Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach (1956–1957). Współorganizował i został pierwszym prezesem (1945–1948) Związku Kompozytorów Polskich, a także Krakowskiego Towarzystwa Operowego (1954–1956), działał przy organizacji Filharmonii Wrocławskiej (1957–1961)^[5][3].

Pełnił wiele funkcji społecznych. Działał jako prezes Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego (1959–1965). Będąc przewodniczącym sekcji Karola Szymanowskiego, przyczynił się do zebrania pamiątek po kompozytorze i wykupienia willi „Atma”, przeznaczonej na muzeum^[2]. Był wiceprezesem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (1959–1965). W latach 1971–1973 i 1975–1977 pełnił funkcję prezesa Oddziału Warszawskiego ZKP. W 1966 był przewodniczącym jury Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. Od 1962 członek jury Nagrody Ministerstwa Obrony Narodowej i Rady Artystycznej Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego. Od 1973 wchodził w skład Rady Programowej Muzyki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. Był członkiem Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (1983–1987)^[5][4].

Na kształtowanie idiomu Perkowskiego duży wpływ miała muzyka Karola Szymanowskiego i francuskich postimpresjonistów. Jego styl jest tradycyjny, wierny prymatowi linii melodycznej. We wcześniejszych utworach można odnaleźć emocjonalną powściągliwość i subtelną, poetycką atmosferę, zaś późniejsze kompozycje często wykorzystują rytmikę i melodykę typową dla polskiej muzyki ludowej. Takie utwory jak Nokturn na orkiestrę i Koncert skrzypcowy nr 2 łączą w sobie typowo polską głębię emocjonalną z muzyką programową. Kilka jego kompozycji zaginęło podczas II wojny światowej^[8][9] .

Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A3 tuje-1-39)^[10].

Wybrane odznaczenia, odznaki i nagrody

(na podstawie Encyklopedii muzycznej PWM^[5])

Ordery i odznaczenia 1930 – Złoty Krzyż Zasługi 1939 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski 1944 – Krzyż Walecznych (zweryfikowane w 1967) 1944 – Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (zweryfikowane w 1967) 1949 – Order Sztandaru Pracy II klasy[11] 1955 – Medal 10-lecia Polski Ludowej 1960 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski 1976 – Order Sztandaru Pracy I klasy 1984 – Medal 40-lecia Polski Ludowej[12] Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” Odznaki 1938 – Złoty Wawrzyn Akademicki 1963 – Zasłużony Działacz Kultury 1963 – Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” 1966 – Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego 1981 – Odznaka tytułu Zasłużony Nauczyciel PRL 1988 – Zasłużony dla Kultury Narodowej

Nagrody 1931 – I nagroda we Lwowie za Swaty 1932 – I Nagroda na konkursie Wielkopolskiego Związku Kół Śpiewaczych w Poznaniu za Oratorium I.J. Paderewskiemu w hołdzie 1948 – nagrody ZKP i MKiS za Rzeki 1949 – pierwszy laureat nagrody ZKP 1950 – Nagroda Muzyczna Ziemi Krakowskiej 1954 – Nagroda Muzyczna m. Krakowa 1955 – nagroda MKiS za Suitę weselną 1955 – nagrody ZKP i MKiS za utwór Karolowi Szymanowskiemu 1955 – nagroda ZKP za pieśń W imionniku 1965 – Nagroda Muzyczna m. stołecznego Warszawy 1966 – Nagroda MKiS za działalność artystyczną w dziedzinie muzyki 1967 – Nagroda Muzyczna Prezesa Rady Ministrów za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży 1968 – Nagroda MKiS za działalność artystyczną w dziedzinie muzyki 1990 – Nagroda Fundacji Kultury Polskiej

Ważniejsze dzieła

Utwory sceniczne

• 1930 – Swantewit – balet
• 1949 – Rapsod – balet
• 1961 – Girlandy – opera radiowa
• 1963 – Klementyna, Polka królową Szkocji – balet
• 1964 – Balladyna – balet

Utwory orkiestrowe

• 1925 – Symfonia nr 1 na sola, chór, organy i orkiestrę
• 1927 – Sinfonietta, op. 17
• 1930 – Koncert skrzypcowy nr 1
• 1938 – Szkice toruńskie
• 1952–1955 – Symfonia nr 2
• 1954 – Uwertura warszawska
• 1954 – Nocturn
• 1957–1960 – Koncert skrzypcowy nr 2
• 1963 – Sinfonia drammatica
• 1968 – Impresje szkockie
• 1968 – W stronę Atmy
• 1970 – Amphiction
• 1973–1974 – Koncert wiolonczelowy
• 1981 – Symfonia

a także utwory kameralne, fortepianowe, utwory na instrument solowy w towarzyszeniem fortepianu, utwory wokalno-instrumentalne i wokalne – w tym cykle pieśni, m.in. Uty japońskie (1924) i Niebo w ogniu (1970) oraz muzyka ilustracyjna do spektakli teatralnych i słuchowisk radiowych^[8][13][9] . Jest także kompozytorem muzyki do filmów dokumentalnych i fabularnych: Rycerze mroku (wraz z Marianem Neuteichem; reż. Bruno Bredschneider, Stefan Szwarc, 1932) i Żołnierz zwycięstwa (reż. Wanda Jakubowska, 1953)^[14].