Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Platan
rodzaj drzew Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Platan (Platanus L.) – rodzaj drzew należący do monotypowej rodziny platanowatych. Obejmuje 9 gatunków[4]. Siedem gatunków występuje w Ameryce Północnej od Meksyku na południu (gdzie jest ich największe zróżnicowanie) po Ontario na północy. Jeden gatunek (platan wschodni) rośnie od południowo-wschodniej Europy po Himalaje, kolejny (Platanus kerrii) w Laosie i północnym Wietnamie[4][5]. Drzewa te występują na terenach skalistych, często wzdłuż dolin rzecznych i strumieni oraz nad jeziorami[6].
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, głównie w parkach i jako drzewa przyuliczne[5][6]. Długą tradycję uprawy ma platan wschodni sadzony często w ogrodach w kulturze islamu oraz na placach w centrach miejscowości. Popularnie uprawiany jest mieszaniec platana wschodniego i zachodniego – platan klonolistny[6]. Drewno platanów jest cenione jako surowiec do wyrobu oklein. Gatunki północnoamerykańskie wykorzystywane były także jako rośliny lecznicze przez Indian[6].
Remove ads
Morfologia
- Pokrój
- Duże drzewa o rozłożystych koronach[7], osiągające ponad 50 m wysokości[6]. Ich charakterystyczną cechą jest łuszcząca się w postaci cienkich, ale rozległych płatków kora[7][6][8], gładka i jasna (brązowa, szara do białawej)[5]. Pędy i liście pokryte są kandelabrowo rozgałęzionymi[8] i gwiazdkowatymi włoskami[5].
- Liście
- Opadające zimą lub w porze suchej (rzadko częściowo zimozielone[5]), skrętoległe. Blaszki 3- do 7-klapowych[6][5], na brzegu gruczołowato ząbkowane[8], podobne do liści klonu, duże (do ok. 30 cm długości). Ogonki liściowe długie, u nasady zgrubiałe, osłaniające pąk[6][5] (rzadko pąk jest widoczny – P. kerri)[8]. Przylistki szybko odpadające, łuskowate, obejmujące pędy[8].
- Kwiaty
- Niepozorne i rozdzielnopłciowe, zebrane w osobne, choć podobne, męskie i żeńskie, kulisto-główkowate[5] i długoszypułkowe kwiatostany[8]. W jednym kwiatostanie złożonym powstaje zwykle od jednej do 5, rzadziej do 12 główek[5]. Okwiat kwiatów męskich składa się z 3–4 drobnych działek kielicha i takiej samej liczby szczątkowych płatków korony. Rozwijają się w nich 3–4 pręciki o bardzo krótkich nitkach. Czasem w kwiatach męskich rozwija się szczątkowa zalążnia[8]. Kwiaty żeńskie mają okwiat złożony tylko z 3–4 działek (korony brak). Zawierają 5–9 apokarpicznych słupków w 2 lub 3 okółkach[8], zwieńczonych długim, czerwonym znamieniem[6], poza tym czasem obecne są 3–4 prątniczki[8].
- Owoce
- Jednonasienne niełupki wąskie i długie, zebrane w kuliste owocostany, które zwisają na długich szypułkach[5]. Nasiona drobne, z cienką łupiną[8].
Remove ads
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z monotypowej rodziny platanowatych (Platanaceae), która wraz z siostrzaną rodziną srebrnikowatych (Proteaceae) wchodzi w skład rzędu srebrnikowców (Proteales), stanowiącego jedną ze starszych linii rozwojowych dwuliściennych właściwych[2]. Dawniej była uznawana zwykle za blisko spokrewnioną z oczarowatymi Hamamelidaceae[6].
Najstarsze ślady kopalne rodziny platanowatych pochodzą z wczesnej kredy i zaliczane są do rodzaju Platanocarpus[2].
| srebrnikowce |
| |||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków[4]
- Platanus gentryi Nixon & J.M.Poole
- Platanus kerrii Gagnep.
- Platanus lindeniana M.Martens & Galeotti
- Platanus mexicana Moric. – platan meksykański
- Platanus occidentalis L. – platan zachodni
- Platanus orientalis L. – platan wschodni
- Platanus racemosa Nutt. – platan kalifornijski
- Platanus rzedowskii Nixon & J.M.Poole
- Platanus wrightii S.Watson – platan arizoński
- Platanus × hispanica Mill. ex Münchh. – platan klonolistny
Remove ads
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads