Powiatowa Komenda Uzupełnień Szubin

Powiatowa Komenda Uzupełnień Szubin (PKU Szubin) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu okręgu^[1].

Powiatowa Komenda Uzupełnień Szubin

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1927
Dowódcy
Ostatni	mjr Wilhelm Hörl
Organizacja
Dyslokacja	Szubin
Podległość	DOK VIII

Historia komendy

W 1921 roku na terenie Okręgu Korpusu Nr VIII została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień Szubin. Okręg poborowy obejmował powiaty szubiński i żniński, które dotychczas były podporządkowane PKU Inowrocław oraz powiat wągrowiecki wyłączony z okręgu PKU Gniezno i powiat chodzieski wyłączony z okręgu PKU Bydgoszcz^[2].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej^[1], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu^[3]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru^[4][5]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu^[6].

W kwietniu 1925 roku PKU Szubin nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VIII i administrowała powiatami: szubińskim, chodzieskim, wągrowieckim i żnińskim^[3].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej^[4]. W skład PKU Szubin wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki^[4]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych^[7][8][9].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty^[10].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Szubin normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.^[11]

Dowódca Okręgu Korpusu Nr VIII gen. dyw. Leon Berbecki zarządził przeprowadzenie w dniu 30 listopada 1926 roku, w siedzibie PKU Szubin, dodatkowego zebrania kontrolnego szeregowych rezerwy (kat. A) i pospolitego ruszenia z bronią (kat. C) roczników 1891-1894 oraz 1898, zamieszkałych na terenie powiatu szubińskiego, którzy nie stawili się na zebrania w poprzednim terminie (od 15 października do 28 listopada)^[12].

Z dniem 10 stycznia 1927 roku PKU Szubin została zlikwidowana. Powiaty szubiński i chodzieski zostały włączone do okręgu poborowego PKU Bydgoszcz, natomiast powiaty wągrowiecki i żniński do okręgu poborowego PKU Inowrocław^[13][14]. 4 grudnia 1926 roku starosta szubiński Władysław Kutzner ogłosił przyłączenie powiatu „pod względem wojskowości” do PKU Bydgoszcz z dniem 1 stycznia 1927 roku oraz polecił podległym urzędom przesyłać do PKU Bydgoszcz informacje na temat zmian meldunkowych rezerwistów już z dniem 11 grudnia 1926 roku^[15].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU Szubin, z uwzględnieniem najważniejszej zmiany organizacyjnej przeprowadzonej w 1926 roku.

Komendanci PKU
Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji	Kolejne stanowisko (dalsze losy)
ppłk kaw. Witold Walicki	do XII 1923[16][17]	Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK VIII
mjr piech. Wilhelm Hörl	XII 1923[18] – IX 1926[19]	komendant PKU Inowrocław

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[20][21]
I referent	urzędnik wojsk. X rangi Marian Sokulski	1923 – III 1924	II referent
	mjr piech. Jan Kulwieć	III[22] → IV 1924[23]	PKU Pszczyna
	kpt. kanc. Longin Bielawski	od V 1924[24]
II referent	urzędnik wojsk. XI rangi Fryderyk Honzatko	1923 – III 1924[25]	II referent PKU Włocławek
	urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Marian Sokulski	od III 1924[25]
referent inwalidzki	por. piech. Józef Rusiecki	IV[26] – IX 1924[27]	59 pp
	por. piech. Konrad Kamieński	IX 1924[28] – IV 1925[29]	64 pp
oficer instrukcyjny	por. piech. Jan Kabziński	od V 1923[30]
oficer ewidencyjny na powiat szubiński	urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Eugeniusz Henzler	1923 – 1924
oficer ewidencyjny na powiat wągrowiecki	urzędnik wojsk. XI rangi Alfred Gebel	25 V[31] – 19 VI 1923[32]	II referent PKU Starogard
	por. kanc. Stanisław Tyrała	od 19 VI 1923[33]
	por. kanc. Alfred Gebel	1924
	por. piech. Zygmunt Teodor Kazimierz Sterz	IV[34] – VI 1925[35]	64 pp
oficer ewidencyjny na powiat żniński	por. kanc. Tadeusz Krok	IV[36] – V 1924[24]	PKU Wadowice
	por. piech. Bohdan Stanisław Tuszowski	IV[34] – VI 1925[37]	66 pp
oficer ewidencyjny	urzędnik wojsk. XI rangi / chor. Wilhelm Drozdowicz[a]	1923 – 1925
	urzędnik wojsk. XI rangi Franciszek Baszyński	1924
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w 1926 roku[39]
kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta	kpt. kanc. Marian Sokulski	II 1926 – 1 I 1927[40]	kierownik II referatu PKU Inowrocław
kierownik II referatu poborowego	wakat
referent	por. kanc. Alojzy Kucharski	II 1926 – XI 1926[41]	referent PKU Ciechanów
referent inwalidzki	por. kanc. Stanisław Zwierzyński	od II 1926

Uwagi

1. Urzędnik wojsk. XI rangi Wilhelm Drozdowicz (ur. 5 lipca 1889) z dniem 1 stycznia 1925 roku został mianowny chorążym zawodowym w piechocie z równoczesnym wcieleniem do 63 pp i poostawieniem na dotychczasowym stanowisku w PKU Szubin^[38].