Powszechny Niemiecki Związek Robotników

Powszechny Niemiecki Związek Robotników (niem. Allgemeiner Deutscher Arbeiterverein, ADAV) – pierwsza organizacja robotnicza w Niemczech, założona w 1863 r. przez Ferdinanda Lassalle w Lipsku^[1]. Był pierwszą partią robotniczą na świecie.

Ideologia PNZR opierała się na teorii F. Lassalle’a, w myśl której wyzwolenie robotników mogło się dokonać tylko przez tworzenie robotniczych zrzeszeń wytwórczych przy pomocy państwa. Dlatego lassalczycy dopuszczali współpracę z państwem niemieckim (nawet w formie monarchicznej) przeciw burżuazji. Popierali też zjednoczenie Niemiec przez Bismarcka^[2].

W 1875 r. połączył się z Socjaldemokratyczną Partią Robotniczą w Socjalistyczną Partię Robotników Niemiec.