Przedrostek

Przedrostek, prefiks (od łac. praefixus „przymocowany na przedzie”) – w językoznawstwie jest to fragment wyrazu (tzw. morfem) dodawany do początku słowa podstawowego lub jego rdzenia (czyli do podstawy słowotwórczej), służący tworzeniu wyrazów pochodnych. Wyraz może nie posiadać żadnego prefiksu, może posiadać jeden lub więcej prefiksów.

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „prefiks”. Zobacz też: numer operatora, prefiksy GSM oraz prefiks (informatyka).

Przedrostki (prefiksy) razem z wrostkami (infiksami), międzyrostkami (interfiksami) i przyrostkami (sufiksami) wchodzą w skład zrostków (afiksów), czyli tych morfemów słowotwórczych, które odpowiadają za tworzenie wyrazów pochodnych.

Przykłady:

nie-do-świad-czo-ny

od-jazd

Przedrostki występują w niektórych nazwiskach i przydomkach. Przykładowo, przedrostek fitz-, spotykany w imionach i nazwiskach szkockich, pochodzi od staronormandzkiego fiz (z łac. filius), które oznacza syna. Przedrostek fitz- w połączeniu z imieniem ojca tworzył nazwisko (przydomek), np. Fitzpatrick (syn Patryka), Fitzgerald (syn Geralda). W późniejszych czasach przedrostek fitz- stosowany był w odniesieniu do nieślubnych synów królewskich: Fitzroy (czasem pisane Fitz-Roy), Fitzjames, Fitzclarence.

Przedrostki w języku polskim

Zobacz hasło Spis stosowanych w polszczyźnie przedrostków w Wikisłowniku

Zobacz hasło Lista wyjątków wymowy generowanych przez przedrostki w Wikisłowniku

Przedrostki w języku polskim piszemy zawsze razem z danym słowem. Jedynie w przypadku dodawania przedrostka do nazwy własnej pisanej wielką literą, stosuje się dla ich oddzielenia łącznik, np. eks-Fin. Przedrostki mają pewien wpływ na pisownię i wymowę:

• Przy przenoszeniu słowa do następnego wiersza nie można dzielić na pół przedrostka.
• Jeśli słowo posiada przedrostek zawierający samogłoskę, zalecany jest podział wiersza na granicy przedrostka.
• Jeśli przedrostek zawiera samogłoskę, zwykle jego granica rozdziela też sylaby.
• Niekiedy słyszalna jest pauza, oddzielająca przedrostek od reszty słowa.
• Jeśli granica przedrostka rozdziela zbitki, tworzące na ogół dwuznak, np. rz, ch, zi, wówczas każda z nich czytana jest oddzielnie. Przykłady: tysiąchektarowy, hiperzespolony, bezinteresowny.

Zobacz też

Zobacz hasła przedrostek i prefiks w Wikisłowniku

• przedrostek SI
• przedrostek dwójkowy

Kontrola autorytatywna (formant):

• LCCN: sh2001009073
• BnF: 12066455h
• BNCF: 17569
• J9U: 987007556787205171
• LNB: 000326862

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/prefix-grammar
• Catalana: 0134173
• DSDE: præfiks