Przewlekła mózgowo-rdzeniowa niewydolność żylna

Przewlekła mózgowo-rdzeniowa niewydolność żylna (ang. chronic cerebro-spinal venous insufficiency (CCSVI)) – stan, w którym następuje upośledzenie odpływu krwi z ośrodkowego układu nerwowego do żył zarówno wskutek zmniejszenia przepływu krwi, wywołanego zwężeniem naczyń, jak i nieregularnym odwróceniem kierunku przepływu (refluks). Syndrom ten opisał Paolo Zamboni w 2008, który stwierdził, że u osób z tą niewydolnością klinicznie zdefiniowane stwardnienie rozsiane (SM) jest 43 razy częstsze^[1].

Taki związek wspiera znane od dawna występowanie, u chorych na SM, zmian w pobliżu żył^[2], oraz to, że przewlekła niewydolność żylna wywołuje stan zapalny, a za przyczynę zmian w stwardnieniu rozsianym uznaje się atak układu odpornościowego na otoczkę mielinową komórek nerwowych.

Diagnostyka

Niewydolność wykrywa się USG dopplerowskim. Aby ją zdiagnozować Zamboni zaproponował stwierdzenie dwóch spośród pięciu objawów:

• refluks dłuższy niż 0,88 s w żyłach szyjnych wewnętrznych i/lub kręgowych,
• refluks dłuższy niż 0,5 s w żyłach głębokich mózgu,
• zwężenie w żyłach szyjnych wewnętrznych,
• brak przepływu w żyłach szyjnych wewnętrznych i/lub kręgowych,
• zwiększenie się średnicy żył szyjnych wewnętrznych po zmianie pozycji ciała z leżącej na siedzącą^[1].

Leczenie

Pierwszą próbą leczenia przewlekłej mózgowo-rdzeniowej niewydolności żylnej była angioplastyka u 65 chorych na SM przeprowadzona przez zespół Zamboniego. Efektywność zabiegu oceniono porównując punkty obliczone na podstawie odpowiedzi chorych w kwestionariuszach 54 pytania o jakość życia ze stwardnieniem rozsianym (ang. Multiple Sclerosis Quality of Life 54 Instrument) przed zabiegiem i 1,5 roku po nim z rozróżnieniem zdrowia fizycznego i psychicznego w skali od 0-100:

	Postać nawracająco-remitująca		Postać wtórnie postępująca		Postać pierwotnie postępująca
	przed	po	przed	po	przed	po
Zdrowie fizyczne	66	84	47	62	53	66
Zdrowie psychiczne	61	82	65	70	60	78

Przy czym poprawę zdrowia psychicznego u chorych na postać wtórnie postępującą uznano za statystycznie nieistotną. U 47% chorych po angioplastyce żyły szyjnej wewnętrznej wystąpiło ponowne zwężenie, ryzyko zwężenia po angioplastyce żyły nieparzystej było 16 razy mniejsze^[3]. Ocenę skuteczności zabiegu w tych badaniach utrudnia brak próby kontrolnej, która pozwoliłoby porównać efekt zabiegu z uznanymi metodami leczenia, którym także byli poddani pacjenci uczestniczący w tych badaniach.