Różana (obwód brzeski)

Różana (biał. Pужаны) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, w obwodzie brzeskim, w rejonie prużańskim.

Różana

Ruiny pałacu Sapiehów
Herb
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Populacja (2010) • liczba ludności	3100[1]
Nr kierunkowy	+375 1632
Kod pocztowy	225154
Położenie na mapie obwodu brzeskiego Różana
Położenie na mapie Białorusi Różana
52°52′N 24°54′E

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie różańskim w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego^[2].

Do 1945^[3] miasto w Polsce, w województwie poleskim, w powiecie iwacewickim, siedziba gminy Różana^[4].

Gniazdo rodowe linii różańskiej rodu Sapiehów.

Historia

Pałac Sapiehów w XIX w. (N. Orda)

Kupiona w 1598 przez Lwa Sapiehę od Bartosza Brzuchańskiego za 30 000 kop groszy stała się jedną z głównych siedzib różańskiej linii rodu Sapiehów. W 1637 Różana otrzymała prawa miejskie i herb od króla Polski Władysława IV Wazy. W 1644 Sapiehowie przyjmują w Różanie króla Władysława IV.

Pierwotna rezydencja zbudowana w początkach XVIII w. została niemal całkowicie zniszczona podczas Wojny Północnej. Kolejna rezydencja zbudowana jako pałac w latach 1784–1786^{[potrzebny przypis]} była jedną z największych w Rzeczypospolitej, zawierała własną galerię obrazów, teatr i bibliotekę.

Kaplica św. Kazimierza za czasów II RP

Po powstaniu listopadowym w którym udział wziął Eustachy Kajetan Sapieha Różana została skonfiskowana przez władze carskie. Wspaniałe obrazy, bogata biblioteka i obszerne archiwum z pałaców z m.in. Różanej i Dereczna zostały wywiezione przez Rosjan do Petersburga, skąd już, jak większość zrabowanego Polsce dziedzictwa kultury, nigdy nie powróciły do Ojczyzny.

W styczniu 1919 roku Różanę zajęli bolszewicy. 29 stycznia 1919 roku, po zwycięskiej potyczce, miejscowość została zdobyta przez Wileński Oddział Wojska Polskiego pod dowództwem rtm. Władysława Dąbrowskiego^[5].

Różana do rąk rodu Sapiehów powróciła na krótko w roku 1933. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Różana. W okresie tym kolejny raz podejmowano próby odrestaurowania pałacu, jednak uniemożliwił to wybuch II wojny światowej. Obecnie pałac pozostaje w ruinie.

Podczas okupacji hitlerowskiej, 1 października 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3500 osób. 2 listopada 1942 roku Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto. Żydów wywieziono do obozu w Wołkowysku^[6].

Zabytki

• Pałac Sapiehów z XVIII w. (w ruinie)
• Kościół Św. Trójcy z XVII w., parafialny
• Synagoga z XVII w.
• Cmentarz, zał. w XVIII w., z kaplicą św. Kazimierza z XVIII w.
• Klasztor bazylianów z XVIII w.
• Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła z XVIII w. (pierwotnie unicka, ob. prawosławna), parafialna

• 
  Ruiny pałacu Sapiehów
• 
  Kościół św. Trójcy
• 
  Grób polskich żołnierzy poległych w 1920 r. przy kościele św. Trójcy
• 
  Klasztor bazylianów
• 
  Kaplica św. Kazimierza
• 
  Synagoga
• 
  Cerkiew Świętych Piotra i Pawła

Urodzeni

• Krzysztof Michał Sapieha – pisarz wielki litewski
• Magnus (Jakob Meir Osipowicz) Kryński – publicysta, wydawca i pedagog, twórca żydowskiego gimnazjum w Warszawie
• Icchak Szamir – izraelski polityk, premier Izraela w latach 1983–1984 i 1986–1992.