RS-82/RS-132

RS-82 i RS-132 (RS – ros. Реактивный Снаряд, trans. reaktiwnyj snariad; pocisk rakietowy) – niekierowane pociski rakietowe klasy powietrze-ziemia, używane na dużą skalę przez lotnictwo radzieckie w czasie II wojny światowej. Wersje tych pocisków z większymi głowicami wystrzeliwano ze sławnych katiusz.

RS-82

Pociski rakietowe RS-82
Państwo	ZSRR
Rodzaj	powietrze-ziemia
Przeznaczenie	burzący, przeciwpancerny (wersja RBS)
Data konstrukcji	1930
Lata produkcji	1937–1950
Operacyjność	1940–1950
Długość	600 mm
Średnica	82 mm
Rozpiętość	200 mm
Masa	6,8 kg
Napęd	paliwo stałe (proch bezdymny)
Prędkość	340 m/s
Zasięg	6,2 km
Naprowadzanie	niekierowany
Masa głowicy	0,36 kg
Typ głowicy	burząca, przeciwpancerna
Użytkownicy
ZSRR

RS-132

Pociski rakietowy RS-132
Państwo	ZSRR
Rodzaj	powietrze-ziemia
Przeznaczenie	burzący, przeciwpancerny (RBS-132), odłamkowy (ROFS-132)
Data konstrukcji	1930
Lata produkcji	1938–1950
Operacyjność	1940–1950
Długość	600 mm
Średnica	132 mm
Rozpiętość	300 mm
Masa	23,0 kg
Napęd	paliwo stałe (proch bezdymny)
Prędkość	350 m/s
Zasięg	7,1 km
Naprowadzanie	niekierowany
Masa głowicy	0,9 kg
Typ głowicy	burząca, przeciwpancerna, odłamkowa
Użytkownicy
ZSRR

Historia

Pociski były opracowywane przez zespół pod kierownictwem Gieorgija Langemaka już od lat 1920. W latach 1927–1933 w Laboratorium Gazodynamicznym (GOL) skonstruowano i poddano badaniom dziewięć typów różnego rodzaju rakiet. Od 1934 r. prace były kontynuowane w Rakietowym Instytucie Naukowo-Badawczym (RNU). W 1935 r. odpalono pierwsze pociski z samolotów 1-15, próby te zakończyły się sukcesem. W kolejnych latach pociski testowano na innych modelach samolotów, zmodyfikowano również wyrzutnię montowaną pod płatem samolotu^[1].

Pod koniec dekady skonstruowany został prototyp RS-82. Kaliber pocisku był efektem użycia jako paliwa standardowej laski prochu bezdymnego o średnicy 24 mm (średnica 3 lasek i grubość ściany silnika dawały łącznie 82 mm). Początkowo wykorzystywano stabilizatory pierścieniowe, o średnicy równej kalibrowi pocisku, ale nie spełniały one swego zadania. Po próbach polowych i w tunelach aerodynamicznych użyto stateczników o rozpiętości 200 mm dla mniejszego RS-82 i 300 mm dla większego RS-132; dawały one optymalną celność i zasięg, bez nadmiernego zwiększania masy pocisku.

Celność rakiet RS-82 i RS-132 pozostała słaba; w próbach, przy strzelaniu z odległości 500 m, uzyskano jedynie 1,1% trafień w cel punktowy, a 3,7% – w grupowy^[2]. W warunkach bojowych, w chaosie pola bitwy celność była jeszcze niższa. Z tego powodu pociski zasadniczo nie nadawały się do niszczenia celów opancerzonych. Słaba głowica wymagała bezpośredniego trafienia, by zniszczyć czołg lekki, bliskie trafienia nie powodowały szkód. Silniejszy RS-132 był w stanie uszkodzić czołg średni uderzając tuż koło niego; kumulacyjna głowica RBS mogła przebić 110 mm pancerza, ale tylko przy idealnym trafieniu pod kątem 90°, co było praktycznie nieosiągalne. Rakiety te najlepiej sprawdzały się w masowym użyciu przeciw celom lekko- lub nieopancerzonym.

RS-82 pierwotnie, od 1932, służyły jako pociski powietrze-powietrze na myśliwcach I-15, montowane na wyrzutniach szynowych. Tak uzbrojone samoloty odniosły pewne sukcesy w starciu nad Chałchin-Goł, ale zbyt duży opór czołowy wyrzutni powodował poważne obniżenie szybkości samolotu.

Oficjalnie na wyposażenie lotnictwa radzieckiego przyjęto pociski w 1940. W tym roku wyprodukowano już 125 tys. RS-82 i prawie 32 tys. RS-132^[2]. W 1942 wprowadzono nowe wyrzutnie o mniejszym oporze aerodynamicznym. Pociski wykorzystywano na wielu maszynach, jak I-153, I-15, I-16, ŁaGG-3, ale najbardziej znanym samolotem przenoszącym zazwyczaj 8 rakiet był Ił-2.

Na podstawie tych rakiet opracowano pociski M8 (z głowicą zawierającą 0,64 kg materiałów wybuchowych zamiast 0,36 kg) i M-13 (4,9 kg zamiast 0,9 kg). Wystrzeliwano je z naziemnych wyrzutni BM-13, BM-8 i BM-31, ale pociski M-13 wtórnie przystosowano do strzelań powietrznych.

Pociski RS-82 i 132 zostały zastąpione przez pociski TRS-82 (S2) i TRS-132 (S3) z początkiem lat 1950.