Regalia cesarskie

Regalia cesarskie (niem. Reichskleinodien, Reichsinsignien lub Reichsschatz) – insygnia koronacyjne królów i cesarzy Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Insygnia te wraz z wieloma relikwiami świętych nazywane były Rzeszą. Określały one szczególne prawa polityczne w chrześcijańskiej Europie łacińskiej, oraz tożsamość państwową odnowionego przez Karola Wielkiego cesarstwa rzymskiego. W skład zespołu regaliów cesarskich wchodzą m.in. Korona Rzeszy, Włócznia Świętego Maurycego, Krzyż Rzeszy, miecz Rzeszy, obecnie znajdujące się w Skarbcu (Schatzkammer) w wiedeńskim Hofburgu.

Karol Wielki z insygniami Rzeszy, pędzla Albrechta Dürera

Korona Rzeszy(Reichskrone)

Jabłko cesarskie (Reichsapfel)

Ewangeliarz koronacyjny (Krönungsevangeliar)

Rękawice z Palermo (przed 1220)

Lista insygniów cesarskich

Zespół insygniów i klejnotów cesarskich dzieli się na dwie części. Najważniejszą grupę tworzą Klejnoty norymberskie (Nürnberger Kleinodien). Nazwa wywodzi się od miejsca pochówku i wystawiania insygniów, miasta Norymbergi, gdzie regalia przechowywano w latach 1424-1796. Zespół ten tworzy Korona Rzeszy, stroje koronacyjne, Jabłko Rzeszy (globus cruciger), Berło Rzeszy, Miecz Rzeszy, miecz ceremonialny, Krzyż Rzeszy, Włócznia Świętego Maurycego oraz zespół relikwiarzy (z wyjątkiem tzw. Puzdra Św. Szczepana).

Puzdro Świętego Szczepana, Ewangeliarz koronacyjny oraz tzw. Saber Karola Wielkiego były przechowywane w Akwizgranie do roku 1794. Insygnia te tworzą zespół Klejnotów akwizgrańskich (Aachener Klenodien). W tym karolińskim mieście miały miejsce koronacje królów niemieckich.

Obecny zbiór insygniów cesarskich w Wiedniu

Regalia akwizgrańskie (Aachener Kleinodien)	Przypuszczalne miejsce i data wykonania dzieła
Ewangeliarz koronacyjny (Reichsevangeliar or Krönungsevangeliar)	Akwizgran, schyłek VIII w.
Puzdro Świętego Szczepana (Stephansbursa)	Państwo karolińskie, 1 tercja IX w.
Tzw. Saber Karola Wielkiego (Säbel Karl des Großen)	Wschodnia Europa, 2.poł. IX w.
Regalia norymberskie (Nürnberger Kleinodien)	Przypuszczalne miejsce i data wykonania dzieła
Korona Rzeszy (Reichskrone)	Nadrenia, 2 poł. X w.
Krzyż Rzeszy (Reichskreuz)	Nadrenia lub Lotaryngia, ok. 1024/1025
Święta Włócznia (Heilige Lanze)	Tereny Longobardów, VIII/IV w.
Partykuła Krzyża Świętego (Kreuzpartikel)
Miecz cesarski (Reichsschwert)	Niemcy, 2 tercja XI w.
Jabłko cesarskie (Reichsapfel)	Zachodnie Niemcy, schyłek XII w.
Płaszcz koronacyjny (Krönungsmantel) (Pluviale)	Palermo, 1133/24
Alba	Palermo, 1181
Dalmatyka	Palermo, ok. 1140
Pończochy	Palermo, ok. 1170
Obuwie	Palermo, ok. 1130 lub ok. 1220
Rękawice	Palermo, 1220
Miecz ceremonialny (Zeremonienschwert)	Palermo, 1220
Stuła (Stola)	Włochy, przed 1338
Tzw. Orla Dalmatyka (Adlerdalmatica)	Górne Niemcy, przed 1350
Berło cesarskie (Zepter)	Niemcy, 1 połowa XIV wieku
Kropidło	Niemcy, 1 połowa XIV w.
Relikwiarz z ogniwami łańcucha	Rzym lub Praga, ok. 1368
Relikwiarz z fragmentami szat Św. Jana	Rzym lub Praga ok. 1368
Relikwiarz z fragmentami drewna z szopy Dzieciątka Jezus	Rzym lub Praga ok. 1368
Relikwiarz ramienia Świętej Anny	Praga, po 1350
Relikwiarz zęba Jana Chrzciciela	Czechy, po 1350
Case (Futteral) of the Imperial Crown	Praga, po 1350
Relikwiarz z pamiątkami po Ostatniej Wieczerzy

Zobacz też

• władcy Niemiec
• Korona Ottona III
• Krzyż Lotara

Bibliografia

• Weltliche und Geistliche Schatzkammer. Bildführer. Kunsthistorischen Museum, Wien. 1987. ISBN 3-7017-0499-6
• Fillitz, Hermann. Die Schatzkammer in Wien: Symbole abendländischen Kaisertums. Wien, 1986. ISBN 3-7017-0443-0
• Fillitz, Hermann. Die Insignien und Kleinodien des Heiligen Römischen Reiches, Wien 1954.

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: Regalia cesarskie

• O regaliach cesarskich na stronie Kunsthistorisches Muzeum w Wiedniu. khm.at. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-24)].