Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Reprywatyzacja w Warszawie – rozpoczęty po zakończeniu PRL proces zwrotu warszawskich nieruchomości przejętych na podstawie tzw. dekretu Bieruta. W jego wyniku zwrócono 4157 nieruchomości (stan na 7 czerwca 2016), częściowo z naruszeniem prawa. Szacuje się, że proces reprywatyzacji w Warszawie dotknął bezpośrednio od 40 tys.[1] do 55 tys. osób[2].
.jpg)
31 sierpnia 1939 Warszawa składała się z ponad 24 tysięcy budynków i 40 tysięcy parceli. Do miasta należało jedynie 853 nieruchomości. Szacuje się, że 84% tego, co wcześniej tworzyło miasto na lewym brzegu (budynki, ulice, sieci: elektryczna, gazowa i kanalizacyjna), zostało zniszczone w wyniku działań II wojny światowej[3].
Jesienią 1945 na mocy dekretu podpisanego przez prezydenta Bolesława Bieruta, przestała istnieć prywatna własność gruntów w stolicy. Akt normatywny miał służyć szybszej i sprawniejszej odbudowie zniszczonego miasta. Po wojnie, w porównaniu do innych państw Europy Zachodniej skala nacjonalizacji była w Warszawie bezprecedensowa. W 1939 tylko 10 proc. gruntów warszawskich należało do skarbu państwa[4].
Od 1989 kolejne rządy deklarowały wprowadzenie ustawy reprywatyzacyjnej, jednakże nie doszła ona do skutku, w związku z czym w 1996 władze Warszawy zdecydowały, że same będą zwracać przedwojenne nieruchomości wszędzie tam, gdzie doszło do złamania zapisów dekretu Bieruta[4]. W posiadanie prywatnych właścicieli zaczęły przechodzić kamienice, działki, a także adresy, pod którymi zaczęły wcześniej funkcjonować instytucje publiczne[4]. Powstał też rynek handlu roszczeniami. Praw do nieruchomości pozbywali się dawni właściciele zniecierpliwieni oczekiwaniem na reprywatyzację. Powstały również wyspecjalizowane kancelarie zajmujące się odzyskiwaniem mienia, inwestujące czas i pieniądze w poszukiwania spadkobierców, czasami poza granicami kraju[4].
W lutym 2000 nastąpiła reprywatyzacja Pałacu Błękitnego na rogu ulicy Senatorskiej i placu Bankowego. Był to pierwszy zwrot budynku zajmowanego przez administrację samorządową[5]. W kolejnych latach doszło do zwrotu przykładowo także Pałacu Przezdzieckich, który był zajmowany przez MSZ.
W 2007 zostało założone Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów, skupiające osoby zamieszkujące w budynkach zwróconych potomkom dawnych właścicieli i zagrożone eksmisją. Na jego czele stała Jolanta Brzeska, która sama mieszkała w zreprywatyzowanej kamienicy na ul. Nabielaka 9[6][7].
W czerwcu 2008 prezydent Warszawy, Hanna Gronkiewicz-Waltz, podpisała zarządzenie, pozwalające miejskim urzędnikom na oddawanie nieruchomości przed zakończeniem przez miasto postępowania reprywatyzacyjnego[5].
W 2011 Brzeska została zamordowana. Mimo powiązania jej śmierci z działalnością w ruchu lokatorskim i wielokrotnego podejmowania śledztwa, nie wykryto sprawców (sprawę po raz ostatni zamknięto w 2021). Sprawa Jolanty Brzeskiej doprowadziła jednak do nagłośnienia problemu reprywatyzacji[6][8][9].
W lutym 2012 hektar Ogrodu Saskiego od ulicy Marszałkowskiej wrócił do spadkobierców[10]. Wśród nich znalazł się Marcin Zamoyski, prezydent Zamościa[5].
25 czerwca 2015 Sejm uchwalił Ustawę o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1271) (tzw. małą ustawę reprywatyzacyjną). Jednak 4 sierpnia 2015 prezydent Bronisław Komorowski skierował ją do Trybunału Konstytucyjnego[11]. 19 lipca 2016 Trybunał w pełnym składzie wydał wyrok stwierdzający zgodność ustawy z Konstytucją[12]. Jednak ze względu na Kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego wyrok został opublikowany w Monitorze Polskim dopiero 16 sierpnia 2016[13], zaś dzień później podpisany przez prezydenta Andrzeja Dudę. W ten sposób ustawa weszła w życie 17 września 2016[4][5].
Na mocy ustawy zakazano także ustanawiania kuratorów osobom, co do których zachodzą przesłanki do uznania ich za zmarłych[4]. Poza tym zwiększono liczbę przesłanek umożliwiających odmowę zwrotu, np. jeśli budynek czy działka służą celom publicznym, nieruchomość została sprzedana lub oddany w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej, sfinansowano ze środków publicznych jej zabudowę, odbudowę lub remont[14]. Ustawa umożliwiła także tzw. wybudzanie śpiochów, czyli wygaszania roszczeń do nieruchomości, do których złożono wnioski w latach 40. i 50., lecz wobec których dawni właściciele i ich następcy prawni nie podejmowali czynności prawnych (ich liczba szacowana jest na kilkaset[15] do kilku tysięcy[16]). W tym celu Ratusz musi opublikować w prasie i BIP ogłoszenie wzywające osoby mające roszczenie do zgłoszenia się do Urzędu m.st. Warszawy, a następnie kolejne trzy miesiące na przedstawienie dokumentów potwierdzających prawa do nieruchomości[17]. Pierwsze ogłoszenia pojawiły się dopiero 5 miesięcy po wejściu ustawy w życie. Do 25 kwietnia 2018 ogłoszono 200 „śpiochów”, spośród których 30 umorzono, a 6 zwrócono[18]. Jednak Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze (MJN) zarzucało powolne tempo wybudzanych śpiochów[19][20] i brak gospodarności, gdyż ogłoszenia publikowane były w dwóch dziennikach ogólnopolskich, mimo że ustawa wymagało jednego[21]. MJN zarzucało Ratuszowi również brak jawności w kwestii śpiochów[22]. Zarzuty te potwierdził prawomocny wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego[23].
14 sierpnia 2020 Sejm uchwalił ustawę nowelizującą ustawę o Komisji Weryfikacyjnej oraz ustawę o gospodarce nieruchomościami[24], która wprowadza m.in. zakaz reprywatyzacji nieruchomości zamieszkanych przez lokatorów[25]. Ustawa następnie trafiła do Senatu[26], który 11 września 2020 wprowadził do ustawy poprawki[27], z których część została 17 września 2020 przyjęta przez Sejm[28]. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę 29 września 2020[28]. Ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, czyli 20 października 2020[29], z wyjątkiem art. 8 i art. 9, które weszły w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia[25], czyli 5 listopada 2020[29].
25 marca 2021 wpłynął do Sejmu komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego, który dotyczył dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2015[30], w którym orzekł, że art. 156 § 2 kpa w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy, jest niezgody z art. 2 Konstytucji RP[31]. 24 czerwca 2021 na jego podstawie Sejm uchwalił ustawę zmieniającą Kodeks postępowania administracyjnego (za głosowało 309 posłów, nikt nie był przeciw, wstrzymało się 120 posłów)[32]. 23 lipca 2021 Senat uchwalił nowelizację Kodeksu postępowania administracyjnego wprowadzając do niej poprawki, z których część została przyjęta przez Sejm 11 sierpnia 2021[31], a 14 sierpnia 2021 prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę[33]. Ustawa weszła w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw[31], czyli 16 września 2021[34] i wprowadziła, że po upływie 30 lat od wydania decyzji administracyjnej niemożliwe będzie wszczęcie postępowania w celu jej zakwestionowania, np. w sprawie odebranego przed laty mienia[31]. Zdaniem warszawskiego stowarzyszenia Miasto Jest Nasze nowelizacja ta bardzo mocno ograniczy reprywatyzację, bo po wejściu w życiu ustawy nie będzie możliwe stwierdzenie nieważności decyzji – nawet jeżeli została wydana z rażącym naruszeniem prawa lub bez podstawy prawnej – jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne – przynajmniej w stosunku do nieruchomości przejętych przez państwo na podstawie Dekretu Bieruta i Reformy Rolnej z 1944 wszczynanie nowych postępowań reprywatyzacyjnych[35].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
