Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Słowackie monety obiegowe (1939–1945)
monety korony słowackiej (1939–1945) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Monety obiegowe Republiki Słowackiej – seria 12 monet o nominałach od 5 halerzy do 50 koron emitowanych przez Słowacki Bank Narodowy w okresie II wojny światowej wprowadzonych do obiegu na terenie Słowacji i wycofanych częściowo dopiero w powojennej Czechosłowacji. Wszystkie wybito w mennicy w Kremnicy.
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Po powołaniu w kwietniu 1939 roku Słowackiego Banku Narodowego (Slovenská národná banka) oraz przyjęciu ustawy wprowadzającej nową jednostkę monetarną, koronę słowacką (Ks), rozpoczęto prace nad opracowaniem wzoru i emisją własnych monet[1]. W maju 1939 roku słowacki rząd zaapelował do artystów o stworzenie projektu nowych monet, zaś już 21 czerwca 1939 rozpoczęto produkcję niklowej monety pięciokoronowej według wzoru rzeźbiarzy i medalierów Antona Háma i Andreja Petera. Na awersie w otoczeniu kłosów zboża znalazł się herb Słowacji (który powtarzał się na wszystkich monetach), zaś na rewersie portret Andreja Hlinki, założyciela Słowackiej Partii Ludowej[2]. Jej emisja nastąpiła 26 lipca 1939[3][4]. Następnie Ministerstwo Finansów w porozumieniu z Ministerstwem Szkolnictwa ogłosiło konkurs na wzór monet o wyższych nominałach, 10 i 20 Ks, które jednak wprowadzono do obiegu dopiero w późniejszych latach[2]. Niemniej w roku 1939 wyemitowano jeszcze dwie inne monety. Pierwszą z nich była pamiątkowa moneta o nominale 20 Ks wydana z okazji wyboru Jozefa Tisy na urząd prezydenta. Bito ją w srebrze (Ag50Cu50) według projektu Háma i Petera. Do obiegu trafiła w dniu wyborów, 26 października[2][5]. Ci sami autorzy zaprojektowali także bite w mosiądzu (CuZn8) monety zdawkowe[6] (w literaturze jako materiał pojawia się też miedzionikiel – CuNi8)[7]. Rewers wyemitowanej 20 listopada 1939 r. monety dziesięciohalerzowej przedstawiał zamek i katedrę św. Marcina w Bratysławie ponad falami Dunaju[7][8][6]. W podobnym stylu utrzymana była także moneta o nominale 20 h wprowadzona do obiegu 15 maja 1940 r., na której rewersie zamieszczono wizerunek zamku (katedry św. Emmerama) w Nitrze[7][9]. W 1939 roku powstał także projekt monety o nominale 2 Ks, której rewers przedstawiał kobietę ze snopkiem zboża i pługiem, a która jednak nigdy nie doczekała się realizacji[10].
W połowie 1940 roku ogłoszono nowy konkurs na wzór monet o nominałach 1 Ks i 50 h, w którym zwyciężyły propozycje malarza Gejzy Angyala, opracowane następnie przez duet Hám i Peter. Monetę jednokoronową, której rewers przedstawiał nominał okolony przez kłosy zboża i świerkowe gałązki wyemitowano 30 listopada 1940, zaś tę o nominale 50 h, z wizerunkiem pługu – 12 marca 1941 r. Obie wykonano z miedzioniklu (CuNi20)[7][11][12]. Siedem miesięcy później (6 października 1941 r.) rozpoczęto emisję srebrnych (Ag50Cu40Zn5Ni5) monet o nominale 20 Ks według projektu ustalonego przy pomocy rozstrzygniętego dwa lata wcześniej konkursu. Projektantem monety znanej jako „Bracia Sołuńscy” był Fraňo Štefunko. Na jej rewersie znalazły się postacie Cyryla i Metodego[2][13].
W roku 1942 zaczęto dostrzegać niedobór monet wykonanych z mosiądzu, które wobec trudnej sytuacji gospodarczej kraju usuwano z obiegu i przerabiano na inne przedmioty. W drugiej połowie 1942 roku według dotychczasowego wzoru rozpoczęto emisję monet z czystego aluminium – początkowo dwudziesto- a rok później także pięćdziesięciohalerzowych[10][14][15]. Realizacji nie doczekały się natomiast plany zastąpienia tym surowcem także monet o mniejszym nominale, 10 h[16]. W grudniu 1942 roku wyemitowano monety pięciohalerzowe, które bito z czystego cynku. We wcześniejszych latach produkcję monet o tak niskim nominale uważano za nieopłacalną. Autorstwo ich ostatecznego wzoru nie jest pewne, przypisuje się Antonowi Hámowi i Andrejowi Peterowi, choć w księgach mennicy pojawia się także nazwisko Štefana Groscha[7][17]. Planowano również emisję nowej serii monet o nominałach 1, 2 i 5 Ks ze stali niklowanej bądź miedzioniklu, jednak wobec pogarszającej się sytuacji gospodarczej, braków kadrowych kremnickiej mennicy oraz zbliżającego się frontu przedsięwzięcie to nie zostało dokończone[18].
Ostatnie dwie monety słowackiego państwa trafiły do obiegu w roku 1944. Pierwszą z nich była moneta jubileuszowa wyemitowana z uwagi na piątą rocznicę proklamowania republiki. Początkowo planowano bicie monet o wartości 50 i 100 Ks a także wyprodukowanie serii srebrnych monet o niższych nominałach. Ostatecznie zdecydowano się na emisję pięćdziesięciokoronówki, jednak o parametrach planowanej monety o nominale 100 Ks – wytwarzano ją ze srebra próby 700 (AgCu30), miała średnicę 34 mm i ważyła 16,5 g. Na rewersie zawarto portret Tisy, jego motto „VERNÍ SEBE SVORNE NAPRED” oraz daty „1939•14•III•1944”[19][20]. W sierpniu do obiegu trafiła także długo wyczekiwana moneta o nominale 10 Ks. Pierwotny projekt jej wzoru autorstwa Ladislava Majerskiego powstał jeszcze w 1941 roku, jednak z uwagi na techniczne niedociągnięcia mennica odmówiła przyjęcia go do obróbki. Moneta na rewersie przedstawiała na poły legendarnego księcia Pribinę, domniemanego władcę IX-wiecznego księstwa nitrzańskiego kładącego kamień węgielny pod pierwszą świątynię chrześcijańską. Bito je w srebrze próby 500 (Ag50Cu50). Choć wszystkie wyemitowane egzemplarze noszą datę 1944, część z nich została wybita przy pomocy starego stempla już w pierwszej połowie roku 1945[2][21].
Monety Republiki Słowackiej zostały wycofane z obiegu w powojennym państwie czechosłowackim w latach 1947–1951[22][23][24][25][26]. Ostatnią monetą, która pozostawała prawnym środkiem płatniczym, była dziesięciohalerzówka z panoramą Bratysławy, którą zdemonetyzowano z końcem grudnia 1951 roku[26].
Remove ads
Szczegóły
Remove ads
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads