Słowik (baśń)

Słowik (duń. Nattergalen) – baśń literacka autorstwa Hansa Christiana Andersena, wydana po raz pierwszy w 1843 roku.

Słowik

Nattergalen

Ilustracja Edmunda Dulaca
Autor	Hans Christian Andersen
Typ utworu	baśń literacka
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Kopenhaga
Język	duński
Data wydania	11 listopada 1843
Wydawca	C. A. Reitzel

Publikacja

Baśń literacka o Słowiku została opublikowana przez wydawnictwo C.A. Reitzel w Kopenhadze 11 listopada 1843 roku w zbiorze baśni literackich Nowe przygody. Tom pierwszy. Pierwsza kolekcja. 1844 (duń. Nye Eventyr. Første Bind. Første Samling. 1844) wraz z Aniołem, Narzeczonymi oraz Brzydkim kaczątkiem^[1].

Jak każda z napisanych przez pisarza baśni, również Słowik, był inspirowany osobistymi doświadczeniami. Andersen darzył uczuciem Jenny Lind, szwedzką śpiewaczkę operową, znaną jako „Szwedzki Słowik”. W fabule baśni słowik symbolizuje piękno i wolność, dostrzegane przez autora w śpiewie Lind. Listy i biografie Andersena wskazują na to, że baśń była hołdem dla śpiewaczki, choć jego miłość pozostała nieodwzajemniona^[2].

Fabuła

Chiński cesarz ma pałac z porcelany i ogromny ogród z pięknymi kwiatami. Wszyscy najbardziej podziwiają mieszkającego w ogrodzie słowika, a właściwie jego przejmujący, naturalny śpiew. Wieść o słowiku rozchodzi się po świecie. Cesarz dowiaduje się o nim z jednej z książek i nakazuje szambelanowi przynieść ptaszka przed swoje oblicze. W odnalezieniu słowika pomaga uboga pomywaczka, która wieczorami po pracy słucha słowiczych śpiewów nad brzegiem morza. Po drodze szambelan myli słowika z krową, a następnie żabą. Słowik, zaproszony do pałacu, występuje dla cesarza, a ten płacze ze wzruszenia. Słowik otrzymuje lokum w złotej klatce i pozostaje w cesarskim pałacu^[3].

Któregoś dnia cesarz otrzymuje w darze mechanicznego słowika. Żąda, by słowiki występowały w duecie. Ale duet się nie udaje. Żywy słowik ucieka, nie chce śpiewać z nakręcanym ptaszkiem. Żywy słowik zostaje wygnany, a nakręcany śpiewa wciąż tę samą pieśń, do znudzenia. W końcu mechanizm nie wytrzymuje i słowik milknie. Zegarmistrz podejmuje decyzję, iż mechaniczny ptak może być od tego momentu uruchamiany tylko raz w roku. Cesarz zaczyna niedomagać, potem chorować i w końcu staje w obliczu śmierci. Pragnie zagłuszyć głosy swych złych czynów. Chce słyszeć muzykę. A nakręcany słowik milczy. Wtem zjawia się żywy słowik i swoim śpiewem ratuje cesarza od niechybnej śmierci. Monarcha i ptak zostają przyjaciółmi^[3].

Polskie przekłady

• Słowik (Andersen, przekł. Mirandola) – przekład Franciszka Mirandoli wydany w 1924 roku.
• Słowik (Andersen, przekł. Niewiadomska) – przekład Cecylii Niewiadomskiej.
• Słowik (Andersen, przekł. Szczęsny) – przekład Aleksandra Szczęsnego wydany w 1913 roku.