Saragossa - Wikiwand

Saragossa (hiszp. Zaragoza) – miasto w północno-wschodniej Hiszpanii, w środkowym biegu Ebro. Stolica Aragonii, znana z mauretańskiego pałacu i barokowej katedry.

Ten artykuł należy dopracować

Szybkie fakty Państwo, Wspólnota autonomiczna ...

Saragossa

Zaragoza


Herb	Flaga

Państwo

Hiszpania

Wspólnota autonomiczna

Pedro Santisteve

Powierzchnia

973,78 km²

Wysokość

199 m n.p.m.

Populacja (2016)
• liczba ludności
• gęstość

661 108
679 os./km²

Nr kierunkowy

976

Kod pocztowy

50001-50020

Tablice rejestracyjne

Położenie na mapie Hiszpanii

Położenie na mapie Aragonii

Położenie na mapie Europy

41°39′N 0°53′W

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Informacje w Wikipodróżach

Strona internetowa

Zamknij

Etymologia

Obecna nazwa miasta pochodzi od rzymskiej Caesaraugusta, na cześć Oktawiana Augusta. Następnie po podbojach muzułmańskich nazwa została zniekształcona jako Saraqusta, by w końcu w języku hiszpańskim zostać najpierw Saragosą, a potem Zaragozą^[1].

Historia

Osada założona przez Iberów o.k. 25 r. p.n.e. (Salduba), później kolonia rzymska (Caesaraugusta)
Od V w. zajmowana kolejno przez Wandalów, Swewów i Wizygotów
Od 714 w rękach Maurów, w 778 oblegana przez Karola Wielkiego^[2]
Od 1039 stolica państwa muzułmańskiego, którym władała dynastia Beni-Kasim. Miasto było wówczas przystanią naukowców i poetów. Chrześcijański bohater Cyd (El Cid) walczył od 1085 przez pięć lat, jako najemny dowódca wojsk mauretańskich, odnosząc wiele zwycięstw w wojnach przeciwko chrześcijanom
W 1118 zdobyta przez Alfonsa I Walecznego i ustanowiona stolicą Aragonii aż do zjednoczenia z Kastylią przez małżeństwo Ferdynanda Aragońskiego z Izabelą Kastylijską w 1479
Od 1318 siedziba arcybiskupa
XIV–XVI wiek – ważny ośrodek handlowy i przyspieszony rozwój miasta
W 1474 założenie uniwersytetu
W 1529 układ hiszpańsko-portugalski o podziale stref wpływów na półkuli wschodniej (Filipiny/Moluki) – dopełnienie traktatu z 1494 z Tordesillas
1710 bitwa pod Saragossą w trakcie hiszpańskiej wojny sukcesyjnej – w jej wyniku możliwe było zajęcie opuszczonego Madrytu przez arcyksięcia Karola VI Habsburga
W latach 1808 i 1809 dwukrotnie oblegana i po niezwykle zaciętej obronie pod dowództwem generała José de Palafoxa zdobyta przez wojska napoleońskie. U boku Francuzów walczyły oddziały polskiej Legii Nadwiślańskiej pod dowództwem J. Chłopickiego
W czasie hiszpańskiej wojny domowej 1936-39 opanowana przez wojska generała Franco (w sierpniu i wrześniu 1937 operacja zaczepna wojsk republikańskich, w której wyróżniła się polska XIII Brygada im. Jarosława Dąbrowskiego; głównych celów, tj. zdobycia Saragossy i odciążenia Frontu Północnego, nie osiągnięto)
Expo 2008 poświęcone wodzie i zrównoważonemu rozwojowi

Zabytki

Nuestra Señora del Pilar – bazylika o czterech wieżach i jedenastu kopułach, zbudowana na przełomie XVII/XVIII w. We wnętrzu znajduje się ołtarz z ozdobną galeryjką i kaplica z figurą Najśw. Marii Panny na Kolumnie (El Pilar). Ukazała się podobno św. Jakubowi w 40 r^{[potrzebny przypis]}. Na suficie freski Goi. Katedra jest celem wielu pielgrzymek, szczególnie połączonych z Fiesta de la Raza, uroczystościami przypominającymi odkrycie Ameryki (12 października).
La Catedral del Salvador (La Seo) – stara katedra, jej budowę rozpoczęto w XII w. a zakończono w XVII w. Wskutek długiego okresu budowy dostrzega się wiele stylów: od gotyku i mauretańskiego do baroku. We wnętrzu piękna krata w prezbiterium oraz gotyckie stalle. Wśród rzeźb głównego ołtarza widnieją postacie Krzyżaków.
La Lonja – giełda, renesansowa budowla z XVI w. Wewnątrz wspaniałe reliefy i ornamenty kamienne. W architekturze budynku widać wpływy florenckie.
Aljafería – alkazar z XI wieku, znacznie przebudowany w następnych stuleciach. Zachowały się mauretański dziedziniec, meczet, pałac królów katolickich. Siedziba Las Cortes de Aragón - Kortezów Aragonii (lokalny parlament). Najokazalszy obiekt mauretański poza Andaluzją.
Puente de Piedra – siedmiołukowy most nad rzeką Ebro (z XV wieku)
ruiny rzymskie - z rzymskiego okresu dziejów miasta zachowały się resztki murów, teatru, łaźni, forum oraz portu rzecznego.
Alma Mater Museum – muzeum diecezjalne mieszczące się w pałacu biskupim

Demografia

Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Zaragozy (hiszp. Grande Área Urbana) ma 746 152 mieszkańców na powierzchni 2295 km², w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 95 031 osób, co stanowi wzrost o 14.6%^[3].

Rozwój populacji centrum administracyjnego Saragossy (1842–2011)

Klimat

Więcej informacji Miesiąc, Sty ...

Średnia temperatura i opady dla Saragossy (port lotniczy Saragossa, 13 km na zachód od centrum miasta)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	10.5	13.1	17.3	19.6	24.1	29.3	32.4	31.7	27.1	21.4	14.8	10.8	21,0
Średnie dobowe temperatury [°C]	6.6	8.2	11.6	13.8	18.0	22.6	25.3	25.0	21.2	16.2	10.6	7.0	15,5
Średnie temperatury w nocy [°C]	2.7	3.3	5.8	7.9	11.8	15.8	18.3	18.3	15.2	11.0	6.3	3.2	10,0
Opady [mm]	21	22	19	39	44	26	17	17	30	36	30	21	322
Średnia liczba dni z opadami	4.0	3.9	3.7	5.7	6.4	4.0	2.6	2.3	3.2	5.4	5.1	4.8	51,1
Wilgotność [%]	75	67	59	57	54	49	47	51	57	67	73	76	61
Średnie usłonecznienie [h]	131	165	217	226	274	307	348	315	243	195	148	124	2694
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología^[4] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 249 m n.p.m., 1981–2010)

Zamknij

Gospodarka

Ośrodek przemysłowy, handlowy, naukowy, kulturalny i turystyczny. Fabryka koncernu Opel zatrudniająca 6700 osób, w której produkowane są modele Corsa, Meriva i Combo.

16 km na zachód od Saragossy znajduje się port lotniczy Saragossa (IATA: ZAZ, ICAO: LEZG), który służy jako lotnisko cywilne i baza Hiszpańskich Sił Powietrznych. Lotnisko było wykorzystywane przez NASA jako lądowisko awaryjne dla promów kosmicznych w przypadku TAL (Transoceanic Abort Landing).

Wystawa Światowa 2008

W Saragossie w dniach 14.06.2008–14.09.2008 odbywała się Wystawa Światowa Expo Zaragoza 2008. Dzięki organizacji wystawy Saragossa zyskała nowoczesną infrastrukturę i prestiż^[5]. Pojawiły się jednak również głosy krytyki: przed Expo 2008 znacznie wzrosły ceny nieruchomości, a w zakolu rzeki, w którym usytuowano tereny wystawowe, wycięto wiele drzew .

Urodzeni w Saragossie

Eva Bes, hiszpańska tenisistka

Miasta partnerskie

Przypisy

[1]
Jairo J. GarcíaJ.J.G. Sánchez Jairo J. GarcíaJ.J.G., Aragón y sus topónimos (I) [online], Centro Virtual Cervantes, 13 grudnia 2002 [dostęp 2024-01-05] (hiszp.).
[2]
TAI GABE DIGITALAT.G.D. SL TAI GABE DIGITALAT.G.D., Año 778, entonces aparecen los nabarros (I) [online], naiz: IRITZIA, 4 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-05] (hiszp.).
[3]
Áreas urbanas +50, Ministerio de Fomento de España (pol.) Ministerstwo Rozwoju
[4]
Valores climatológicos normales. Zaragoza Aeropuerto – Agencia Estatal de Meteorología.
[5]
strona Expo Saragossa [dostęp: 19.08.2015]

Linki zewnętrzne

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Wikiwand for Chrome

Wikiwand for Edge

Wikiwand for Firefox

Historia

Osada założona przez Iberów o.k. 25 r. p.n.e. (Salduba), później kolonia rzymska (Caesaraugusta)
Od V w. zajmowana kolejno przez Wandalów, Swewów i Wizygotów
Od 714 w rękach Maurów, w 778 oblegana przez Karola Wielkiego^[2]
Od 1039 stolica państwa muzułmańskiego, którym władała dynastia Beni-Kasim. Miasto było wówczas przystanią naukowców i poetów. Chrześcijański bohater Cyd (El Cid) walczył od 1085 przez pięć lat, jako najemny dowódca wojsk mauretańskich, odnosząc wiele zwycięstw w wojnach przeciwko chrześcijanom
W 1118 zdobyta przez Alfonsa I Walecznego i ustanowiona stolicą Aragonii aż do zjednoczenia z Kastylią przez małżeństwo Ferdynanda Aragońskiego z Izabelą Kastylijską w 1479
Od 1318 siedziba arcybiskupa
XIV–XVI wiek – ważny ośrodek handlowy i przyspieszony rozwój miasta
W 1474 założenie uniwersytetu
W 1529 układ hiszpańsko-portugalski o podziale stref wpływów na półkuli wschodniej (Filipiny/Moluki) – dopełnienie traktatu z 1494 z Tordesillas
1710 bitwa pod Saragossą w trakcie hiszpańskiej wojny sukcesyjnej – w jej wyniku możliwe było zajęcie opuszczonego Madrytu przez arcyksięcia Karola VI Habsburga
W latach 1808 i 1809 dwukrotnie oblegana i po niezwykle zaciętej obronie pod dowództwem generała José de Palafoxa zdobyta przez wojska napoleońskie. U boku Francuzów walczyły oddziały polskiej Legii Nadwiślańskiej pod dowództwem J. Chłopickiego
W czasie hiszpańskiej wojny domowej 1936-39 opanowana przez wojska generała Franco (w sierpniu i wrześniu 1937 operacja zaczepna wojsk republikańskich, w której wyróżniła się polska XIII Brygada im. Jarosława Dąbrowskiego; głównych celów, tj. zdobycia Saragossy i odciążenia Frontu Północnego, nie osiągnięto)
Expo 2008 poświęcone wodzie i zrównoważonemu rozwojowi

Zabytki

Nuestra Señora del Pilar – bazylika o czterech wieżach i jedenastu kopułach, zbudowana na przełomie XVII/XVIII w. We wnętrzu znajduje się ołtarz z ozdobną galeryjką i kaplica z figurą Najśw. Marii Panny na Kolumnie (El Pilar). Ukazała się podobno św. Jakubowi w 40 r^{[potrzebny przypis]}. Na suficie freski Goi. Katedra jest celem wielu pielgrzymek, szczególnie połączonych z Fiesta de la Raza, uroczystościami przypominającymi odkrycie Ameryki (12 października).
La Catedral del Salvador (La Seo) – stara katedra, jej budowę rozpoczęto w XII w. a zakończono w XVII w. Wskutek długiego okresu budowy dostrzega się wiele stylów: od gotyku i mauretańskiego do baroku. We wnętrzu piękna krata w prezbiterium oraz gotyckie stalle. Wśród rzeźb głównego ołtarza widnieją postacie Krzyżaków.
La Lonja – giełda, renesansowa budowla z XVI w. Wewnątrz wspaniałe reliefy i ornamenty kamienne. W architekturze budynku widać wpływy florenckie.
Aljafería – alkazar z XI wieku, znacznie przebudowany w następnych stuleciach. Zachowały się mauretański dziedziniec, meczet, pałac królów katolickich. Siedziba Las Cortes de Aragón - Kortezów Aragonii (lokalny parlament). Najokazalszy obiekt mauretański poza Andaluzją.
Puente de Piedra – siedmiołukowy most nad rzeką Ebro (z XV wieku)
ruiny rzymskie - z rzymskiego okresu dziejów miasta zachowały się resztki murów, teatru, łaźni, forum oraz portu rzecznego.
Alma Mater Museum – muzeum diecezjalne mieszczące się w pałacu biskupim

Demografia

Rozwój populacji centrum administracyjnego Saragossy (1842–2011)

Klimat

Więcej informacji Miesiąc, Sty ...

Średnia temperatura i opady dla Saragossy (port lotniczy Saragossa, 13 km na zachód od centrum miasta)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	10.5	13.1	17.3	19.6	24.1	29.3	32.4	31.7	27.1	21.4	14.8	10.8	21,0
Średnie dobowe temperatury [°C]	6.6	8.2	11.6	13.8	18.0	22.6	25.3	25.0	21.2	16.2	10.6	7.0	15,5
Średnie temperatury w nocy [°C]	2.7	3.3	5.8	7.9	11.8	15.8	18.3	18.3	15.2	11.0	6.3	3.2	10,0
Opady [mm]	21	22	19	39	44	26	17	17	30	36	30	21	322
Średnia liczba dni z opadami	4.0	3.9	3.7	5.7	6.4	4.0	2.6	2.3	3.2	5.4	5.1	4.8	51,1
Wilgotność [%]	75	67	59	57	54	49	47	51	57	67	73	76	61
Średnie usłonecznienie [h]	131	165	217	226	274	307	348	315	243	195	148	124	2694
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología^[4] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 249 m n.p.m., 1981–2010)

Zamknij

Gospodarka

Ośrodek przemysłowy, handlowy, naukowy, kulturalny i turystyczny. Fabryka koncernu Opel zatrudniająca 6700 osób, w której produkowane są modele Corsa, Meriva i Combo.

Wystawa Światowa 2008