Sione Ngū Manumataongo Uelingatoni

Sione Ngū Manumataongo Uelingatoni, książę Tuʻipelehake (ur. 7 stycznia lub 7 lutego 1922 w Nukuʻalofie, zm. 10 kwietnia 1999 w Auckland) – tongański polityk, młodszy brat króla Taufaʻahau Tupou IV.

Sione Ngū Manumataongo Uelingatoni, książę Tuʻipelehake

Data i miejsce urodzenia	7 stycznia lub 7 lutego 1922 Nukuʻalofa
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 1999 Auckland
Premier
Okres	od 1965 do 1991
Poprzednik	Taufaʻahau Tupou IV
Następca	Siaʻosi Tuʻihala Alipate Tupou
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 1970 do 1979
Następca	Jerzy Tupou V
Odznaczenia

Edukacja

Urodził się w Pałacu królewskim w Nukuʻalofie. Był ostatnim dzieckiem królowej Salote Tupou III i Viliami Tupoulahi Tukuʻaho^[1]. Kształcił się w Wesleyan European School w rodzinnym mieście, następnie w Tupou College w Nafualu oraz w Newington College w Sydney i Gatton College w Queensland.

Kariera polityczna i dworska

7 stycznia 1943 otrzymał tytuł księcia Tuʻipelehake. W latach 1944–1946 był pracownikiem ministerstwa rolnictwa. Od 1948 do 1949 był Głównym Inspektorem Rolnym. W 1949 został mianowany gubernatorem Vavaʻu. Funkcję tę pełnił do 1952, gdy przeniesiono go na stanowisko gubernatora Haʻapai^[2]. W 1953 wszedł w skład rządu, obejmując tekę ministra zdrowia i gruntów rolnych. Siedem lat później został wicepremierem. W 1965 stanął na czele rządu (do 1991)^[3], obejmując także ministerstwo rolnictwa. Kierował tym resortem aż do wycofania się z polityki w 1991. Dodatkowo, w latach 1965 - 1972 był ministrem edukacji i pracy, w latach 1970 - 1979 szefem dyplomacji, a w latach 1972 - 1991 ministrem leśnictwa, rybołówstwa i morza^[4].

Życie prywatne

10 czerwca 1947 w Nukuʻalofie poślubił księżniczkę Melenaite Tupoumoheofo^[5]. Miał z tego związku dwóch synów i cztery córki:

• księcia Sione ʻUluvalu Ngū Takeivulai Tukuʻaho
• księcia Viliami Tupoulahi Mailefihi Tukuʻaho
• księżniczkę Mele Siuʻilikutapu Tukuʻaho
• księżniczkę ʻElisiva Fusipala Taukiʻonetuku Tukuʻaho
• księżniczkę Lavinia Mata-ʻo-Taone Tukuʻaho
• księżniczkę Sinaitakala ʻOfeina-ʻe he-Langi Tukuʻaho^[6]

Odznaczenia

• Medal Koronacji Królowej Elżbiety II (1953)
• Honorowy Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (11 czerwca 1966)
• Honorowy Rycerz Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (14 lutego 1977)
• Złoty Medal Zasługi ʻUluafu (8 stycznia 1982)
• Order Korony Tonga (1991)
• Medal Srebrnego Jubileuszu Koronacji Taufaʻahau Tupou IV (4 lipca 1992)