Sobór Wniebowstąpienia Pańskiego w Wielkim Tyrnowie

Sobór Wniebowstąpienia Pańskiego^[1] (bułg. Патриаршеската катедрала "Св. Възнесение Господне") – prawosławny sobór w Wielkim Tyrnowie, w kompleksie rezydencji patriarchów bułgarskich stanowiącej część twierdzy Carewec.

Sobór Wniebowstąpienia Pańskiego

Патриаршеската катедрала "Св. Възнесение Господне"

cerkiew-pomnik
Widok ogólny
Państwo	Bułgaria
Miejscowość	Wielkie Tyrnowo
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Bułgarski Kościół Prawosławny
Metropolia	wielkotyrnowska
Wezwanie	Wniebowstąpienia Pańskiego
Wspomnienie liturgiczne	40. dzień po Passze
Historia Data rozpoczęcia budowy XIII w. Data zakończenia budowy XIV w. Data poświęcenia XIV w. Aktualne przeznaczenie świątynia prawosławna; sporadycznie użytkowana liturgicznie Data zniszczenia • przez 1393 wojska tureckie Data odbudowy 1981–1985 Data reaktywacji nie reaktywowana
Dane świątyni Styl bizantyjski Wieża kościelna • liczba wież 1 Liczba ikonostasów 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 1 Liczba naw 3
Położenie na mapie Bułgarii Sobór Wniebowstąpienia Pańskiego
43°04′58,0″N 25°39′08,3″E

Historia

Sobór Wniebowstąpienia Pańskiego został wzniesiony na miejscu wczesnochrześcijańskiej bazyliki z V–VI w. Budowa soboru trwała od XIII do XIV w. W pierwszym etapie prac zbudowano cerkiew jednonawową, w drugim – powiększono ją, przekształcając w świątynię krzyżowo-kopułową z trzema absydami, przedsionkiem i egzonarteksem. Zbudowano również wysoką cerkiewną dzwonnicę, co było ewenementem w średniowiecznej bułgarskiej architekturze sakralnej^[2]. Zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz sobór dekorowany był mozaikami i freskami^[2]. Sobór w Wielkim Tyrnowie nazywano matką wszystkich bułgarskich cerkwi^[2].

Cerkiew była częścią ufortyfikowanej rezydencji patriarchów, położonej wewnątrz twierdzy carewieckiej, ale posiadającej dodatkowo własne umocnienia. Została całkowicie zniszczona – razem z rezydencją patriarszą – pozdobyciu Carewca przez Bajazyda I w 1393^[2].

W 1981 sobór został odbudowany według projektu Bojana Kuzupowa, opartym na zachowanych miniaturach i planach świątyni oraz na informacjach pozyskanych w czasie prac archeologicznych. Decyzję o rekonstrukcji obiektu podjęto w związku z obchodami 1300. rocznicy powstania państwa bułgarskiego. Do 1985 trwały prace nad dekoracją wnętrz i wykonaniem fresków, których autorem jest Teofan Sokerow. Freski nie stanowią kopii pierwotnych malowideł znajdujących się w soborze, nie zostały wykonane w oparciu o kanony prawosławne, lecz we współczesnym stylu monumentalnym. Ich wygląd i treść ma przedstawiać potęgę i poziom rozwoju kulturalnego średniowiecznej Bułgarii. Odbudowana świątynia pełni funkcje pomnika historii – nie jest stale użytkowana liturgicznie^[2]. Święta Liturgia odprawiana jest w niej od 2013 jedynie w święto patronalne^[3]. Od 1985 obiekt jest dostępny dla zwiedzających^[2].